Biografie ulic. Jacek Leociak

Чтение книги онлайн.

      Jak donosi „Gazeta Policyjna”, zrewidowano szczegółowo wszystkie domy na ulicy Krochmalnej, gdzie stan sanitarny ostatnimi czasy znacznie się pogorszył. Z rewizji tej wypadły następujące rezultaty: ulica Krochmalna, położona w zachodniej części miasta, zajmuje przestrzeń 3173 sążni kwadratowych [5670 m²]. Posesji ma 56, złożonych ze 137 murowanych i 85 drewnianych mieszkalnych budynków. W domach tych znajduje się 1879 mieszkań; w 318 lokalach zauważono wilgoć, a 104 (5,5%) znaleziono pod względem sanitarno-technicznym w takim stanie, że mieszkania te nie są odpowiednie dla ludzi. Ludność na Krochmalnej wynosi 10 794 dusze, czyli na każdy dom przypada średnio po 193 lokatorów, więc jest przeludnienie. Stosunek przestrzeni do ludności, określający przeludnienie domów danej miejscowości, okazuje się bardzo wysokim i stanowi nie więcej jak 3 sążnie kwadratowe [5,63 m²] na jednego człowieka. Nie ma tam kanalizacji, wodociąg zaś doprowadzono tylko do rogu Żelaznej. Większa część mieszkańców używa ciągle szkodliwej wody studziennej. Wobec tak nieprzyjaznych warunków sanitarnych mieszkańcy ulicy Krochmalnej narażeni są na choroby zakaźne i rzeczywiście trudno byłoby znaleźć jakąkolwiek ulicę w Warszawie, na której by tak często powtarzały się wypadki: ospy, błonnicy, tyfusu itp. Po ścisłem zbadaniu jednoczesnego zasłabnięcia w końcu zeszłego tygodnia kilkunastu osób zamieszkałych pod nr.: 6, 10, 11, 13, 14, 23 i 39, okazało się, że chorobie podległo 28 osób. Wszyscy bez wyjątku zachorowali w nocy z soboty 27 czerwca na niedzielę, następnych zaś dni nie skonstatowano nowych wypadków. U wszystkich choroba objawiła się niespodzianie przez mdłości, u niektórych przez wymioty i dreszcze, przy czem w wydzielinach trzech osób znaleziono krew, wszyscy zaś mieli silną biegunkę. Dwóch chorych odesłano do szpitala, obecnie wszyscy przyszli do zdrowia. Wskutek powyższych danych p. oberpolicmajster polecił komisarzowi cyrkułu wolskiego zorganizować najbaczniejszy nadzór sanitarny nad prawidłowym oczyszczaniem dezynfekcją we wszystkich domach przy ulicy Krochmalnej: dołów ustępowych, śmietników, rynsztoków ulicznych, tudzież nad utrzymaniem w czystości bram, sieni, schodów, korytarzy i piwnic, w których urządzone są mieszkalne suteryny. Nadto ponieważ woda w studniach, jako szkodliwa dla organizmu ludzkiego, może być przyczyną zasłabnięć, polecono zawezwać pp. właścicieli domów przy ulicy Krochmalnej, aby niezwłocznie zwrócili się do magistratu z prośbą o połączenie ich nieruchomości z kanałami miejskiemi.

      Po dwudziestu trzech latach Chajele „płaczka” wybrała się do Warszawy. (…) Przez całe sześć godzin jazdy w wagonie trzeciej klasy (…) kilkakrotnie podnosiła krzyk, gdyż wydawało jej się, że jedzie w fałszywym kierunku, oddalając się od Warszawy. (…) Gdy pociąg wjechał do tunelu, chwyciła jakąś Żydówkę, jadącą z Chełma.

      – Gwałtu, ludzie, spójrzcie, jakie tu ciemności! Nikt się nie dowie, gdzie się nasze kości podziały. (…)

      Z dworca jechała wspólną dorożką (…). Chajele drżała jak ryba, poruszała wargami, odmawiała jakieś modlitwy, które ją miały ustrzec przed ślepotą, i spoglądając z lękiem na wysokie domy stojące na głównych ulicach, którymi jechała, ciągle błagała Boga, aby czym prędzej dostała się do Warszawy, zachowanej w pamięci sprzed dwudziestu trzech lat. Dopiero gdy dorożka dojechała do zaułka, Chajele odetchnęła z ulgą, dziękując Bogu za ukazanie skrawka Warszawy. Patrząc na brudne mury domów i sklepy, na śpieszących brodatych i pejsatych Żydów, powiedziała, zabarwiając głos melodią modlitwy:

      – Błogosławiony Pan na wysokościach, już poznaję trochę Warszawę… (…).

      I rzeczywiście, niebawem poznała starą ulicę, przy której mieszkała córka. (…) Grupka dzieci, kobiet i dziewczyn wiodła ją z hałasem i krzykiem wąskimi, brudnymi schodami do córki. (…)

      – Ludzie kochani, zanim tu przybyłam, na Krochmalną, o mało nie zgubiłam duszy… Niech będzie Bóg pochwalony za to, że ten skrawek Warszawy tutaj wygląda jak żydowskie miasto.