Еуропа және Америка елдерінің қазіргі заман тарихы (1918-1945). Амангелді Әліпбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ style="font-size:15px;">      Бавария Кеңестік үкіметі бірден бірнеше маңызды революциялық іс-шаралар жасауға кірісті. Олар кәсіпорындарға жұмысшы бақылауын енгізді, өнеркәсіптер мен банктерді ұлттандыруға бет алды, тамақ және басқа қажетті заттарды бөлуге тәртіп орнатты, буржуазияны қарусыздандырып, Қызыл Әскерді құрды. Осы шаралар буржуазияның өктемдік жүргізуін шектеді. Бірақ Кеңестік үкімет не жер иеленушілердің жерін тәркілеуді, не кедейлерге бөлу жөніндегі шаруалар мәселесін шешпеді.

      Герман контрреволюциясы Бавариядағы Кеңестік билікті басу үшін үлкен күш дайындады. Қызыл Әскер бөлімшелері күш жағынан әлдеқайда мықты контрреволюциялық әскерлерге қарсы 2 аптадай қарсы күрес жүргізді. Бірақ күштер тең емес еді, 1 мамырда контрреволюционерлер Мюнхенді басып алып, бавариялық көтерілісшілерді аяусыз жазалады.

      Бавария Кеңестік республикасының жеңілуінің нәтижесінде Германияда толығымен революциялық қозғалыстар әлсіреді. Осы сәтті пайдаланып, буржуазия өз билігін нығайтып, тұрақтандырды.

      1919 жылғы 31 шілдеде Германия Ұлттық жиналысы Веймарлық конституцияны бекітті. Конституцияны құрастырушылар тобына жетекшілік еткен Хуго Пройс еді. Конституция халықтық егемендік қағидасына негізделді: «Бүкіл билік халықтан шығады». Парламентті – рейхстагты үйлесімділік өкілеттілік қағидасына негізделген жалпыға бірдей, құпия дауыс беруге сәйкес тең төтенше сайлау құқығы негізінде 4 жылда 1 рет 20 жасқа жеткен әйелдер мен еркектер сайлай алды. Соған орай, саяси партияларға шешуші рөл берілді. Рейхстагтің ең маңызды міндеті – заң шығару және парламенттік басым дауыспен үкіметті тағайындау. Рейхстагтың жұмысына отар істері, салық мәселелері, көшіп-қону еркіндігі, иммиграция және эмиграция, тұтқындарды босату, қорғаныс мәселелері, ақша істері, шекара, пошта, телеграф, телефон, азаматтық және қылмыскерлік құқық, баспа, одақтар, жиналыстар, сауда, банктер, өнеркәсіп, теңізде жүзу, теміржол мәселелері кірді. Конституция жеке меншікке қолсұқпаушылыққа, азаматтық еркіндіктерге кепілдік берді.

      Рейхсрат – герман өңірлері үкіметінің өкілдерінің органы – заң шығару саласында мардымсыз құқыққа ие болып, негізінен кеңесші рөлін атқарды. Мемлекет басшысы болып президент сайланды. Ол халықтық сайлау нәтижесінде 7 жылға сайланды және қайта сайлануына шектеулік қойылмады. Президент кең көлемдегі құқыққа ие болды. Халықаралық алаңға президент мемлекет атынан шығады, елшілерді қабылдайды және тағайындайды, басқа елдермен келісімдерге келеді. Ол канцлер мен министрлерді тағайындайды және қызметінен босатады. Рақымшылдық жасау құқына ие, рейхсвердің бас қолбасшысы, рейхстагты тарата алады. Оның қолында заң құрастыру және жариялау құқы болды. Жалпы шексіз құқыққа ие болуы президенттік қызметке «эрзац-монарх» сипатын береді.

      Веймарлық конституцияның 48-бабында рейхспрезиденттің төтенше өкілеттілігі берілген. Осы бапқа сәйкес қажетті сәтте президент уақытша диктаторлық сипатқа да ие бола алды. (1930 жылы парламенттік СКАЧАТЬ