Еуропа және Америка елдерінің қазіргі заман тарихы (1918-1945). Амангелді Әліпбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Оңшыл социал-демократтар жетекшісі Ф.Эберт Германияны «тәуелсіз неміс республикасы» деп жариялап, 10 қарашада уақытша үкімет – Халық өкілеттілігі Кеңесін құрды. Германия республика болды.

      Солшыл социалистердің басшысы К. Либкнехт өзінің халық алдындағы сөзінде Германияны социалистік республика деп жариялады. «Қызыл ту» («Роте фане») атты газетінің алғашқы саны шықты. Қараша революциясының басты қозғаушы күші жұмысшылар болды. Олардың қолдауымен көптеген қалаларда жұмысшы және солдат Кеңестері құрылып, қолдарында нақты билік болды. Кеңестер басқаруға және кәсіпорындардағы өндіріске бақылаушылар орнатты. Жұмысшылар елдегі қалыптасқан әскери жағдайды жоюға, сөз бостандығына, еркін жиналыс жасауға, әйелдерге тең құқық беруге, 8 сағаттық жұмыс күнін енгізуге, еңбекті сақтау заңдарының кеңейтілінуіне қолдарын жеткізді.

      Бірақ революциялық көтеріліс тәжірибесінің жетіспеушілігі, басқаратын жетекші партиясының болмауы, жұмысшы табының бытыраңқылығы социалистік революцияны жүзеге асыруға және жұмысшы билігін орнатуға мүмкіндік бермеді.

      Көптеген Кеңестерді басқару оңшыл социал-демократтардың қолында болды. Жаңа үкімет халықты елдегі тәртіпті сақтауға шақырды. Берлин жұмысшылар Кеңесі мен солдат депутаттарының мәжілісінде көпшілік орынды социал-демократтар мен орталықтағылар алды. Революция жағдайындағы топтар жаңа үкіметтің құрамына К. Либкнехті енгізуін талап етті. Бірақ Либкнехт өзінің 3 шартын қойды: Германияны Кеңестік республика деп жариялау, бар билікті кеңестердің қолына беру, үкімет құрамынан буржуазия өкілдерін шығару. Көп дауысты иеленіп отырған социал-демократтар бұл шартты қабылдамады, Либкнехт үкіметке кіруден бас тартты. Социал-демократтардың үкіметті жеке біршама буржуазиялық-демократиялық іс-әрекеттер жасаумен шектеліп, негізгі жер иеленушілер мен ірі буржуазияның үстемдігін жоймады. Ескі мемлекет аппараттары сақталды. Көптеген бұрынғы шенеуніктер мен әскери басшылық өз орындарында қала берді.

      Халықаралық аренада Ф.Эберт үкіметі Германияның соғыста жеңілу фактісін мойындауға мәжбүр болды. 11 қарашада герман өкілдері Компьенде Антанта мемлекеттерімен уақытша бітімге қол қойды. Германия толық жеңіліске ұшырады.

      Революцияның алғашқы күндерінде Берлин, Жоғарғы Силезия, Рейн-Вестфаль аумақтарындағы кәсіпорындарда ереуілдер бұрқ ете қалды. Саяси жағдайдың шиеленісе түсуіне байланысты 1918 жылғы 15 қарашада кәсіпкерлермен жасалған келісімге байланысты кәсіподақтар заңды күшіне ие болды, фабрика-зауыт комитеттері құрылды, 8 сағаттық жұмыс күні енгізілді. Осы уақытта «социализациялау» комиссиясы пайда болды. Комиссия мүшесі Вильбрант айтқандай, бұл бірнеше жеңілдіктер жасап «тағы топты тыныштандыру» еді.

      Герман буржуазиясы мен юнкерлігі оңшыл социал-демократтардың бұрынғы тәртіпті сақтауға бағытталғандығын жақтады.1918 жылдың аяғында буржуазиялық партияның қайта құрылу үрдісі басталды. СКАЧАТЬ