СОҲИБҚИРОН МАЪНАВИЯТИ 2. ЧОРИЕВ АҲМАДЖОН

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Мурғоб дарёсидан йигирма(!) канал чикарилган, барчаси чиқарган одамнинг номи билан аталади. Каналларнинг ичида соҳибкироннинг хайрия ишлари билан машҳур, маликалар ичида бош- қош бўлган эгачиси Қутлуғ Туркон ока номидагиси ҳам бор эди… Каналнинг номи “Қутлуғ Хотун" деб аталарди.

      Ҳиндистон сафарига отланган соҳибқирон Ҳиндикуш тоғига чиқиб, Панжҳирдин ўтиб, Борон жилғасига ту'шади: бу ердан Кобулгача беш йиғоч йўл экан. Бир йиғочни тахминан олти километр дейдилар. Баъзан бир йиғочни ўн икки минг қарн ҳисоблайдилар, бир карн – тахминан бир метрга тенг. Амир Темур бу ердаги айқириб оқиб ётган сувни кўриб, кўнглида: "Ундан каттагина ариқ чиқарса бўлар экан…”, деган ажойиб фикр туғилди. Дарҳол сафар тўхтатилиб(!), черикка фармон қилинди, иш бошланиб кетди. Иш бошида одатдагидек соҳибқироннинг ўзи эди. Натижада тездаёқ узунлиги беш йиғоч чиқадиган катта ариқ қазиб бўлинди, отини “Жўйи Моҳигир” деб атадилар. Арикдан неча маъмур ва обод кенту қишлоқлар пайдо бўлди…

      Ўхшаш ҳодиса 1398 Yил баҳорида ҳам рўй берди. Соҳибқирон Самарқанддан Кеш томон йўлга чикди. Йўл тоғдан ошиб тушар эди. Етти йиғоч йўл юрғанларидан сўнг тўхтадилар. Соҳибқирон атрофга назар solib» кўрдики, тоғнинг тепаси жуда хушманзара, баҳаво жой экан, тиши! огзидан шаркираб бир тегирмон сув оқиб чикиб турибди… Iмoратга лойиқ ер экан!"’, деб ўйлади Амир Темур. “Шу ерда боғ qilsinlar , бу сувни боққа олиб кирсунлар, богнинг ичида қаср пип упларГ’ деган олий фармон содир бўлди… Оқибатда, пайтлар келиб Ibn Aрабшоҳ, йўқолиб қолган от фақат олти ойдан кейингина топилибди, deb ta’riflagan Тахти Қароча боғи барпо этилди…

      Ҳиидистон муҳорабасидан юртига қайтаётиб соҳибқирон Нағар деган качками янгидан қуришларини буюради. Щу ерда, иттифоқо, ажойиб бор бўлиб, “суйи асру зебо ва латиф эрди", фақат қалъадан мшқарида эди. Бу ердаги халққа қулай бўлишини, теварак-атрофга файз гппиини кўнглига туккаи соҳибқирон: “Қалъани улуғроқ қилсунлар, лидоқким, булоғ қалъа ичида киргай!” деб амр этади. Яздий ёзади:

      Sohibqiron “… андоқ жахд қилдиким, беклар ўзлари хишт(ғишт) ва иллчнқ ташидилар…” Амир Темур булокнинг сувидан роҳатланиб, baхраманд бўлиб қалъада фароғатда умр кечиришни шу ерлик халққа к.олдириб, қурилиш битган куннинг эртасигаёқ Самарқандга жўнаб кстади…

      Йўлда яна Арабон мавзеида бир работ солдиради…

      Низомиддин Шомий Табриз шаҳрини таърифлаб дейди: '’…Қуббатул- ислом бўлмиш Табриз шаҳри хароб, нообод, равнақсиз ва кимсас-из қолди. Лекин Соҳибқироннинг ёсоқ ва адолати баракотидан шаҳар қайтадан яхшиланиб, Амир (соҳибқирон)нинг адлу додхохдиги соясида мазлум халқ яна манзилларига қайтиб, ҳаёт кечира бошлади…”

      Муаррихнинг Шероз ҳақидаги сўзлари ҳам ажойиб: “Ростини аитганда, Шероз Амир Соҳибқироннинг шарафли қадами баракоти билан бир неча вақг амонда бўлиб, ободонлашди. Кишилар айшу фароғатга яқин ва қийинчилигу балолардан узоқ яшадилар. Бир қаича мавзеларга хайрия иморатлари, маежиду мадрасалар қуридди ва шаҳарнинг баъзи маҳаллаларига оқар сувлар келтирилди…”

      1401 йилда Қорабогда СКАЧАТЬ