Lunatycy. Christopher Clark

Чтение книги онлайн.

126

D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 73.

127

Ugron do Aehrenthala, Belgrad, 12 listopada 1911, HHStA Wiedeń, PA Serbien XIX 62, no. 94a.

128

M. Buha, ‘Mlada Bosna’…, op. cit., s. 143, 175.

129

Zob. np. belgradzka „Politika”, 18 sierpnia 1910, gdzie wychwala się Žerajicia jako „szlachetnego potomka [swojej] rasy”, którego imię „ludzie wymawiają dziś z namaszczeniem”. Artykuł najwyraźniej opublikowano z okazji urodzin króla Piotra Karadziordziewicza; cytowane tutaj za austriacką Czerwoną księgą, zob. http://209.85.135.104/search?q=cache:0YxuZRIgw9YJ:www.geocities.com/veldes1/varesanin.html+%22 bogdan+zerajic%22=en&ct=clnk&cd=4&gl=uk&ie=UTF-8.

130

J. Remak, Sarajevo…, op. cit., s. 36–37.

131

V. Dedijer, The Road to Sarajevo, op. cit., s. 236; J.-J. Becker, L’ombre du nationalisme serbe, „Vingtième Siècle” 2001, vol. 69, s. 7–29, tutaj s. 13.

132

Paget do Greya, Belgrad, 6 czerwca 1913, TNA, FO 371/1748.

133

Crackanthorpe do Greya, Belgrad, 7 września 1913, TNA, FO 371/1748, karty 74–76.

134

Enquête dans les Balkans…, op. cit., s. 144; K. Boeckh, Von den Balkankriegen zum Ersten Weltkrieg. Kleinstaatenpolitik und ethnische Selbstbestimmung auf dem Balkan, München 1996, s. 125–126.

135

K. Boeckh, Von den Balkankriegen…, op. cit., s. 164.

136

Peckham do Crackanthorpe’a, Üsküb, 23 października 1913; Crackanthorpe do Greya, Belgrad, 17 listopada, TNA, FO 371/1748, karty 147–148, 158.

137

Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 25 listopada 1913 TNA, FO 371/1748, kar-ta 309.

138

Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 30 listopada 1913, TNA, FO 371/1748, karty 341–350, tutaj karta 341.

139

Greig do Crackanthorpe’a, Monastir, 16 grudnia 1913, TNA, FO 371/1748, karta 364.

140

Greig do Crackenthorpe’a, Monastir, 24 grudnia 1913, TNA, FO 371/2098, karty 11–15, tutaj karty 13–14.

141

Notatka na marginesie sporządzona przez „RGV” (Robert Gilbert Vansittart) w okólniku brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 9 grudnia 1913, TNA, FO 371/1748, karta 327.

142

Uwagi Pašicia datowane 3 kwietnia 1914, na depeszy Djordjević do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Belgradzie, Konstantynopol, 1 kwietnia 1914 [w:] DSPKS, knj. VII, sv. 1, Beograd, 1980, dok. 444, s. 586.

143

Belgrad odmówił udzielenia pomocy, gdyż uznał on rosyjskiego członka zespołu, Pawła Milukowa, za „wroga Serbii”, ponieważ wcześniej w Dumie rosyjskiej opowiadał się on za autonomią Macedonii. Zob. K. Boeckh, Von den Balkankriegen…, op. cit., s. 172.

144

J. Remak, Sarajevo…, op. cit., s. 57.

145

M. Buha, ‘Mlada Bosna’…, op. cit., s. 173–174.

146

Na temat radykalizacji serbskiej armii po wojnach zob. Descos do Doumergue’a, Belgrad, 7 maja 1914, DDF, 3-e Série, t. 10, dok. 207, s. 333–335.

147

Nie jest pewne, czy Apis zamierzał przeprowadzić taki zamach, i kwestia ta jest sporna. Zob. D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 11–120. Na temat związków Czarnej Ręki z parlamentarną opozycją zob. V. Vučković, Unutrašnje krize…, op. cit., s. 187.

148

V. Dedijer, The Road to Sarajevo, op. cit., s. 389.

149

Apis twierdził podczas swojego procesu w Salonikach w 1917 roku, że powierzył Rade Malobabiciowi organizację wszelkich szczegółów związanych z zamachem. To, czy cała Ujedinjenje ili smrt! była zamieszana w zamach w Sarajewie, czy tylko koteria oficerów i agentów skupionych wokół Apisa, pozostaje przedmiotem kontrowersji. Zob. D. MacKenzie, The ‘Black Hand’ on Trial: Salonika, 1917, Boulder 1995, s. 45, 261–262; F. Würthle, Die Sarajewo er Gerichtsakten, Wien 1975, M. Bogičević, Le Procès de Salonique, Juin 1917, Paris 1927, s. 36, 63; D. MacKenzie, Apis…, op. cit., s. 258–259.

150

M. Bogičević, Le Procès de Salonique, op. cit., s. 78–80, 127.

151

L. Albertini, The Origins of the War of 1914, vol. 2, Oxford 1953, s. 73; D. Mac-Kenzie, Apis…, op. cit., s. 128.

152

Posiedzenie z 12 października 1914. Zob. A. Mousset, Un drame historique: l’attentat de Sarajevo, Paris 1930, s. 131.

153

L. Albertini, The Origins…, vol. 2, op. cit., s. 86–88.

154

Der Prozess gegen die Attentäter von Sarajevo. Nach dem amtlichen Stenogramm der Gerichtsverhandlung aktenmässig dargestellt, red. J. Kohler, Berlin 1918, s. 44.

155

J. Remak, Sarajevo…, op. cit., s. 63.

156

Der Prozess gegen die Attentäter von Sarajevo…, op. cit., s. 4.

157

Ibidem, s. 23.

158

Na temat dręczącego pytania o kondycję gospodarczą Bośni w stosunku do gospodarki Serbii zob. E. Kolm, Die Ambitionen Österreich-Ungarns im Zeitalter des Hochimperialismus, Frankfurt am Main 2001, s. 235–240; R.J. Donia, Islam under the Double Eagle. The Muslims of Bosnia and Herzegovina, 1878–1914, New York 1981, s. 8; P.F. Sugar, The Industrialization of Bosnia-Herzegovina, 1878–1918, Seattle 1963; M. Palairet, Balkan Economies…, op. cit., s. 171, 231, 369; R.A. Kann, Trends towards Colonialism in the Habsburg Empire, 1878–1918: The Case of Bosnia-Hercegovina 1878–1918 [w:] Russian and Slavic History, red. D.K. Rowney, G.E. Orchard, Columbus 1977, s. 164–180; K. Wessely, Die wirtschaftliche Entwicklung von Bosnien-Herzegowina [w:] Die Habsburgermonarchie…, Bd. 1, op. cit., s. 528–566.

159

Górski wieniec nie mówi bezpośrednio o Miłoszu Obiliciu, ale jego imię, które pojawia się w tekście dwadzieścia razy, jest wielokrotnie przywoływane jako symbol wszystkiego, co najlepsze w serbskiej tradycji mężnej i ofiarnej walki. Pełny tekst w języku angielskim wraz z użytecznym aparatem krytycznym zob. http://www.rastko.rs/knjizevnost/njegos/njegos-mountain_wreath.html.

160

Zeznanie Gavrilo Principa zob. Der Prozess gegen die Attentäter von Sarajewo…, op. cit., s. 40.

161

Ibidem, s. 41.

162

Ibidem, s. 30, 53.

СКАЧАТЬ