Military Veterans and Popular Patriotism in Imperial Austria, 1870–1914 [w:]The Limits of Loyalty. Imperial Symbolism, Popular Allegiances and State Patriotism in the Late Habsburg Monarchy, red. L. Cole, D. Unowsky, New York–Oxford 2007, s. 36–61, tutaj s. 55.
225
Franciszek Józef jako „osoba pozbawiona osobowości” i „demon przeciętności” zob. K. Kraus, The Last Days of Mankind. A Tragedy in Five Parts, New York 1974, akt IV, scena 29, s. 154. Por. H. LeCaine Agnew, The Flyspecks on Palivec’s Portrait. Franz Joseph, the Symbols of Monarchy and Czech Popular Loyalty [w:] Limits of Loyalty…, op. cit., s. 86–112, tutaj s. 107.
226
L. Höbelt, Franz Joseph I. Der Kaiser und sein Reich. Eine politische Geschichte, Wien 2009. Rola cesarza w kształtowaniu prawa i konstytucji zob. L. Péter, Die Verfassungsentwicklung in Ungarn [w:] Die Habsburgermonarchie…, Bd. VII/1, op. cit., s. 239–540, zwłaszcza s. 403–414.
227
S. Beller, Francis Joseph, op. cit., s. 173.
228
J.M. Baernreither, Fragmente eines politischen Tagebuches. Die südslawische Frage und Österreich-Ungarn vor dem Weltkrieg, red. J. Redlich, Berlin 1928, s. 210.
229
Na temat lojalności wobec cesarza zob. S. Fischer-Galati, Nationalism and Kaisertreue, „Slavic Review” 1963, vol. 22, s. 31–36; R.A. Kann, The Dynasty and the Imperial Idea, „Austrian History Yearbook” 1967, vol. 3, no. 1, s. 11–31; L. Cole, D. Unowsky, Introduction. Imperial Loyalty and Popular Allegiances in the Late Habsburg Monarchy [w:] Limits of Loyalty…, op. cit., s. 1–10. W tym samym tomie por. C. Wolf, Representing Constitutional Monarchy in Late Nineteenth-Century and Early Twentieth-Century Britain, Germany and Austria, op. cit., s. 199–222, zwłaszcza s. 214; A. Freifeld, Empress Elisabeth as Hungarian Queen: The Uses of Celebrity Monarchy, op. cit., s. 138–161.
230
J. Roth, The Radetzky March, tłum. M. Hofmann, London 2003, s. 75 [wyd. pol. Marsz Radetzky’ego, tłum. W. Kragen, Kraków 1995, s. 88].
231
F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 71.
232
N. Malcolm, Bosnia. A Short History, London 1994, s. 140.
233
M. Palairet, The Balkan Economies…, op. cit., s. 171, 369; P.F. Sugar, The Industrialization of Bosnia-Herzegovina…, op. cit. Mniej entuzjastyczna ocena podkreślająca instrumentalny, egoistyczny charakter austriackich inwestycji zob. K. Wessely, Die wirtschaftliche Entwicklung von Bosnien-Herzegovina [w:] Die Habsburgermonarchie…, Bd. 1, op. cit., s. 528–566.
234
R.J. Donia, Islam under the Double Eagle…, op. cit., s. 8; R.A. Kann, Trends towards Colonialism…, op. cit., s. 164–180.
235
M. Mayer, Grundschulen in Serbien während des 19. Jahrhunderts. Elementarbildung in einer “Nachzüglergesellschaft” [w:] Allgemeinbildung als Modernisierungsfaktor. Zur Geschichte, der Elementarbildung in Südosteuropa von der Aufklärung bis zum Zweiten Weltkrieg, red. N. Reiter, H. Sundhaussen, Berlin 1994, s. 93.
236
M. Malcolm, Bosnia…, op. cit., s. 144.
237
V. Dedijer, The Road to Sarajevo, op. cit., s. 278.
238
Uwaga zanotowana przez byłego austriackiego ministra handlu Josepha Marię Baernreithera zob. J.M. Baernreither, Der Verfall des Habsburgerreiches und die Deutschen. Fragmente eines politischen Tagebuches 1897–1917, red. O. Mitis, Wien 1939, s. 141–142.
239
W.E. Curtis, The Turk and His Lost Provinces: Greece, Bulgaria, Servia, Bosnia, Chicago–London 1903, s. 275. Prezydent Roosevelt także mógł czytać Curtisa, który w swojej pracy pisał również o Filipinach.
240
E. Beneš, Le Problème Autrichien et la Question Tchèque, Paris 1908, s. 307, cyt. za: J. Remak, The Ausgleich and After-How Doomed the Habsburg Empire? [w:] Der Österreich-Ungarische Ausgleich 1867, red. L. Holotik, A. Vantuch,Bratislava 1971, s. 971–988, tutaj s. 985.
241
Wickham Steed, list do redakcji, „Times Literary Supplement”, 24 września 1954; W. Steed, The Hapsburg Monarchy…, op. cit., s. xiii.
242
T. Masaryk, The Making of a State. Memories and Observations, 1914–1918, London 1927 [oryginalne wydanie czeskie oraz wydanie niemieckie ukazały się w 1925 roku], s. 8. Dyskusja o poglądach Steeda i o tym ustępie zob. J. Deak, The Incomplete State in an Age of Total War, op. cit.
243
O. Jászi, The Dissolution of the Habsburg Monarchy, Chicago 1929, s. 23, 451.
244
O. Jászi, Danubia: Old and New, „Proceedings of the American Philosophical Society” 1949, vol. 93, no. 1, s. 1–31, tutaj s. 2.
245
M. Babits, Keresztükasul életemen, Budapest 1939, cyt. za: M. Szegedy-Maszák, The Re-evaluated Past. The Memory of the Dual Monarchy in Hungarian Literature [w:] The Austro-Hungarian Monarchy Revisited, op. cit., s. 192–216, tutaj s. 196.
246
Przydatne zestawienie stanowisk poszczególnych krajów zob. The Great Powers and the End of the Ottoman Empire, red. M. Kent, London 1984.
247
S.R. Williamson, Austria-Hungary…, op. cit., s. 59–61; F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 211–309.
248
Tekst traktatu o „sojuszu trzech cesarzy” (wersja z 1881 roku) i oddzielny protokół por. F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 399–402.
249
Cyt. za: ibidem, s. 141. Por. E.R. Rutkowski, Gustav Graf Kálnoky. Eine biographische Skizze, „Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs” 1961, Bd. 14, s. 330–343.
250
Memoriał Kálnoky’ego do Taaffego, wrzesień 1885, cyt. za: F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 149.
251
E. Glaise von Horstenau, Franz Josephs Weggefährte: das Leben des Generalstabschefs, Grafen Beck nach seinen Aufzeichnungen und hinterlassenen Dokumenten, Zürich–Wien 1930, s. 391.
252
F.R. Bridge, From Sadowa to Sarajevo…, op. cit., s. 263.
253
Kosztowits do Tetsa van Goudriaana, Belgrad, 22 stycznia 1906, NA, 2.05.36, dok. 10, Rapporten aan en briefwisseling met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
254
Pouczające omówienie tych porozumień na podstawie wspomnień i dzienników bułgarskiego dyplomaty Christofora Chesapczijewa zob. K. Valtchev Merjanski, The Secret Serbian-Bulgarian Treaty of Alliance of 1904 and the Russian Policy in the Balkans before the Bosnian
СКАЧАТЬ
