N. Stone, Constitutional Crises in Hungary, 1903–1906, „Slavonic and East European Review” 1967, vol. 45, s. 163–182; P.F. Sugar, An Underrated Event: The Hungarian Constitutional Crisis of 1905–1906, „East European Quarterly” (Boulder) 1981, vol. 15, no. 3, s. 281–306.
199
A. Murad, Franz Joseph and His Empire, New York 1978, s. 176; A.C. Janos, The Decline of Oligarchy: Bureaucratic and Mass Politics in the Age of Dualism (1867–1918) [w:] Revolution in Perspective: Essays on the Hungarian Soviet Republic of 1919, red. A.C. Janos, W.B. Slottman, Berkeley 1971, s. 1–60, tutaj s. 23–24.
200
Cyt. za: A. Sked, The Decline and Fall of the Habsburg Empire 1815–1918, New York 1991, s. 190.
201
S.R. Williamson, Austria-Hungary and the Origins of the First World War, Houndmills 1991, s. 24. Dane za 1880 rok zob. A. Sked, The Decline and Fall…, op. cit., s. 278–279.
202
A. Sked, The Decline and Fall…, op. cit., s. 210–211; A.C. Janos, The Decline of Oligarchy…, op. cit., s. 50–53.
203
B. Hamann, Hitlers Wien. Lehrjahre eines Diktators, München 1996, s. 170–174.
204
Pośród tych, którzy przyszli obserwować błazeństwa deputowanych, był młody tułacz Adolf Hitler. Często widywano go na galeriach dla zwiedzających w okresie od lutego 1908 roku do lata 1909 roku, kiedy obstrukcja parlamentarna Czechów osiągnęła swój punkt kulminacyjny. Później twierdził, że to doświadczenie „wyleczyło” go z młodzieńczego uwielbienia do systemu parlamentarnego. Por. Hitler, Mein Kampf, s. 100.
205
S. Beller, Francis Joseph, London 1996, s. 173; A.J. May, The Hapsburg Monarchy, 1867–1914, Cambridge, MA 1951, s. 440; C.A. Macartney, The House of Austria. The Later Phase, 1790–1918, Edinburgh 1978, s. 240; R.A. Kann, A History of the Habsburg Empire, 1526–1918, Berkeley 1977, s. 452–461; R. Okey, The Habsburg Monarchy, c. 1765–1918. From Enlightenment to Eclipse, London 2001, s. 356–360.
206
Interesująca uwaga dotycząca tego problemu zob. A.J. May, R.W. Seton-Watson and British Anti-Hapsburg Sentiment, „American Slavic and East European Review”, luty 1961, vol. 20, no. 1, s. 40–54.
207
Świetna, krótka analiza zob. L. Höbelt, Parliamentary Politics in a Multinational Setting: Late Imperial Austria, Minneapolis 1992. Szczegółowe przedstawienie jego argumentów zob. L. Höbelt, Parteien und Fraktionen im Cisleithanischen Reichsrat [w:] Die Habsburgermonarchie 1848–1918, Bd. VII/1, red. A. Wandruszka P. Urbanitsch, Wien 2000, s. 895–1006.
208
L. Katus, The Common Market of the Austro-Hungarian Monarchy [w:] The Austro-Hungarian Monarchy Revisisted, red. A. Gerö, New York 2009, s. 21–49, tutaj s. 41.
209
I. Deák, The Fall of Austria-Hungary: Peace, Stability, and Legitimacy [w:] The Fall of Great Powers, red. G. Lundestad, Oxford 1994, s. 81–102, tutaj s. 86–87.
210
G. Köver, The Economic Achievements of the Austro-Hungarian Monarchy. Scales and Speed [w:]The Austro-Hungarian Monarchy Revisited, op. cit., s. 51–83, tutaj s. 79; N.T. Gross, The Industrial Revolution in the Habsburg Monarchy 1750–1914 [w:] The Emergence of Industrial Societies, vol. 4/1, red. C.C. Cipolla, New York 1976, s. 228–278. D.F. Good, “Stagnation” and “Take-Off” in Austria, 1873–1913, „Economic History Review” 1974, vol. 27, no. 1, s. 72–88 wyjaśnia, że choć nie było żadnego austriackiego „skoku” ekonomicznego w ścisłym znaczeniu tego słowa, wzrost gospodarczy w austriackiej części monarchii był szybki przez cały okres przed pierwszą wojną światową. J. Komlos, Economic Growth and Industrialisation in Hungary 1830–1913, „Journal of European Economic History” 1981, vol. 1, s. 5–46; idem, The Habsburg Monarchy as a Customs Union. Economic Development in Austria-Hungary in the Nineteenth Century, Princeton 1983, zwłaszcza s. 214–220. Opis podkreślający wielkość austriackiego (w przeciwieństwie do węgierskiego) wzrostu PKB na głowę mieszkańca zob. M.S. Schulze, Patterns of Growth and Stagnation in the Late Nineteenth-Century Habsburg Economy, „European Review of Economic History” 2000, vol. 4, s. 311–340.
211
H.W. Steed, The Hapsburg Monarchy, London 1919, s. 77.
212
J. Leslie, The Antecedents of Austria-Hungary’s War Aims. Policies and Policy-makers in Vienna and Budapest before and during 1914 [w:] Archiv und Forschung. Das Haus-, Hof- und Staatsarchiv in seiner Bedeutung für die Geschichte Österreichs und Europas, red. E. Springer, L. Kammerhold, Wien 1993, s. 307–394, tutaj s. 354.
213
R.A. Kann, A History…, op. cit., s. 448; A.J. May, The Hapsburg Monarchy…, op. cit., s. 442–443; A. Sked, The Decline and Fall…, op. cit., s. 264; Sazonow do Mikołaja II, 20 stycznia 1914, GARF, zespół 543, inwentarz 1, teczka 675.
214
R. Okey, The Habsburg Monarchy, op. cit., s. 303, 305.
215
W. Pav, Die dalmatinischen Abgeordneten im österreichischen Reichsrat nach der Wahlrechtsreform von 1907, praca magisterska, Universität Wien 2007, s. 144, dostępne online na: http://othes.univie.ac.at/342/1/11-29-2007_0202290.pdf.
216
Na temat tej tendencji zob. J. Deak, The Incomplete State in an Age of Total War lub The Habsburg Monarchy and the First World War as a Historiographical Problem, nieopublikowany maszynopis, University of Notre Dame, 2011. John Deak przedstawił wersję tej publikacji na „Seminarium współczesnej historii europejskiej” w Cambridge w 2011 roku. Jestem mu ogromnie wdzięczny za to, że pozwolił mi zapoznać się z pełnym tekstem jeszcze przed jego publikacją.
217
M. Healy, Vienna and the Fall of the Habsburg Empire. Total War and Everyday Life in World War I, Cambridge 2004, s. 24; J.W. Boyer, Some Reflections on the Problem of Austria, Germany and Mitteleuropa, „Central European History” 1989, vol. 22, s. 301–3115, tutaj s. 311.
218
Na temat rozwoju gospodarczego państwa w tamtych latach zob. J. Deak, The Incomplete State in an Age of Total War, op. cit.
219
G.B. Cohen, Neither Absolutism nor Anarchy: New Narratives on Society and Government in Late Imperial Austria, „Austrian History Yearbook” 1998, vol. 29, no. 1, s. 37–61, tutaj s. 44.
220
R. Musil, Der Mann ohne Eigenschaften, Hamburg 1978, s. 32–33 [wyd. pol. Człowiek bez właściwości, t. 1, tłum. K. Radziwiłł, K. Truchanowski, J. Zeltzer, Warszawa 1971, s. 37].
221
B. Jelavich, History of the Balkans, vol. 2, Cambridge 1983, s. 68.
222
František Palacký do Komitetu Pięćdziesięciu parlamentu frankfurckiego, 11 kwietnia 1848 [w:] H. Kohn, Pan-Slavism. Its
СКАЧАТЬ
