Panorama współczesnej filozofii. Отсутствует
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Panorama współczesnej filozofii - Отсутствует страница 8
Название: Panorama współczesnej filozofii
Автор: Отсутствует
Издательство: OSDW Azymut
Жанр: Философия
isbn: 978-83-011-8700-2
isbn:
T.2. Alexis de Tocqueville uważał, że indywidualizm sprzyja spokojowi i umiarkowaniu, skłania obywateli, by się izolowali od zbiorowości i trzymali na uboczu wraz z rodzinami i przyjaciółmi. Czy to jest podstawa demokracji, czy egoizmu, czy jednego i drugiego? Czy ideałem jest życie w bloku z wielkiej płyty: wszyscy są koło siebie i nikt nikogo nie zna?
T.3. Środa odróżnia indywidualizm różnicy od indywidualizmu równości. Pierwszy ma charakter elitarny i umieszcza jednostkę poza (ponad, obok) wspólnotą – tak jest np. w filozofii Fryderyka Nietzschego. Drugi jest egalitarny i traktuje jednostki „w sposób kancelaryjny”, postulując ich równe uprawnienia – tak jest np. u Ronalda Dworkina. Czy ich ideałami są – odpowiednio – zadziorny nonkonformista i wycofany narcyz?
T.4. Dla filozofii egzystencjalnej, psychoanalitycznej, fenomenologicznej i personalistycznej „ja” jest projektem. Kto ten projekt realizuje i jak to robi?
T.5. Jak pisze Charles Taylor, by być sobą, musimy być „uznani” w pewnych rolach i czynnościach. Czy to znaczy, że projektowanie swego „ja” na własnych warunkach jest ułudą?
T.6. Indywidualizm zakotwiczony jest w wartościach i normach odnoszących się w pierwszym rzędzie do jednostki. Czy istnieją wspólnoty indywidualistów?
T.7. Indywidualizm wzmacnia upodobanie do ekscentryczności. Po co?
T.8. Czy indywidualizm jest osobną teorią, czy raczej modyfikacją innych teorii: liberalizmu, konserwatyzmu, komunitaryzmu?
T.9. Kiedy każdy jest najlepszym sędzią w swoich własnych sprawach?
T.10. Czy istnieje ogólne prawo do wolności, czy tylko szczegółowe uprawnienia do szczegółowych wolności?
FILOZOFIA RELIGII
U. Objawienie
U.1. Jan Krokos wyróżnia teologię jako naukę, „która wyrasta z serca danej religii, z jej wnętrza i […] jest predestynowana do możliwie pełnego ujęcia objawienia jako właściwego danej religii”. Czy przez naukę rozumie się tu teorię, czy nauczanie?
U.2. Co to jest teologia naturalna?
U.3. Krokos pisze, że Bóg objawia się przez świat stworzony. Kiedy widzimy Boga w świecie? Czemu jedni widzą, a inni nie widzą?
U.4. Jaki jest sens twierdzenia, że pełne objawienie dokonało się w Jezusie Chrystusie? Jezus najlepiej objawił istotę Stwórcy? Przekonał o czymś, czego nie da się ująć w słowach? Swym życiem dał wzór losu chrześcijanina?
U.5. Prawosławie nieomylność w wierze przypisuje wszystkim biskupom i wiernym. Kościół anglikański uznaje, że nieomylność jest udziałem wspólnoty kościelnej. Protestantyzm za jedyny nośnik Bożego objawienia uznaje Pismo Święte. Katolicyzm wyróżnia Pismo i tradycję Kościoła przeciw innowiercom. Dlaczego nieomylność jest tak ważna w religii?
U.6. Co odróżnia religie teocentryczne od kosmocentrycznych?
U.7. Krokos pisze, że ostatecznym celem objawienia jest odsłonięcie się Absolutu przed człowiekiem. Zatem objawienie nie jest trwałą i niezmienną manifestacją Boga lub Absolutu, tylko sposobem komunikowania się przez Nich z ludźmi. Bertrand Russell pytał, czemu wybrany sposób porozumiewania się nie jest jaśniejszy. Właśnie – czemu nie widzimy Boga w krzewie gorejącym?
U.8. Krokos zauważa, że ob-jawienie pojęte w najszerszym sensie jest poznawczym od-słonięciem się przedmiotu poznawanego. W sensie węższym jest od-słonięciem tego, co jest przesłonione przez fenomen (przez to, co dane w określony sposób). Czy zatem objawienie umacnia realizm ontologiczny przeciw fenomenalizmowi?
U.9. Co uzasadnia tezę, że religijne pojmowanie objawienia jest mocno zakorzenione w naturze ludzkiego poznania?
U.10. Racją przemawiającą za możliwością nadprzyrodzonego objawienia się Boga człowiekowi jest poznanie go jako osoby, a zatem jako bytu rozumnego i wolnego. Co w odniesieniu do Boga znaczą określenia „rozumny” i „wolny”? Czy to metafora?
V. Doświadczenie religijne
V.1. Piotr Gutowski i Marcin Iwanicki piszą, że doświadczenie religijne może być czysto subiektywnym odczuciem, na podstawie którego wnioskuje się o istnieniu Boga. Czy przekonania religijne mogą stanowić wiedzę prywatną?
V.2. Należy odróżnić percepcję Boga (bezpośrednią lub pośrednią) od wnioskowania o jego istnieniu lub działaniu (na podstawie czysto subiektywnego odczucia lub percepcji czegoś innego). Czy to miał na myśli Blaise Pascal, mówiąc o prawdach serca i prawdach rozumu?
V.3. Gutowski i Iwanicki piszą, że przyjęcie możliwości poznania zmysłowego Boga wskazuje, że doświadczenie religijne nie wymaga z konieczności istnienia specjalnej władzy niezmysłowego poznania czy „zmysłów duchowych”. Czy istnienie „zmysłów duchowych” podlega badaniu?
V.4. Przedmiotem doświadczenia religijnego, zwłaszcza mistycznego, jest w pewnym sensie ujęcie całości albo relacji części do całości. Czy jest to holizm religijny, np. w stylu W.V.O. Quine’a?
V.5. Przez doświadczenia religijne – takie jak miał Mojżesz na górze Synaj czy Szaweł w drodze do Damaszku – można rozumieć doświadczenie obecności kogoś potężnego i przyjaźnie do nas usposobionego. Czy to jest jednocześnie jedyny istotny sens objawienia?
V.6. Przedmiot doświadczeń mistycznych jest opisywany za pomocą porównań, metafor i paradoksów, a dzieła mistyków (niekiedy wielotomowe) nie są dla nas całkowicie niezrozumiałe. Czy jest brakiem szacunku dla mistyka interesować się jego przeżyciami, ale wątpić w ich przedmiotową prawdziwość?
V.7. Czasem w ostatniej fazie doświadczenia mistycznego podmiot chwilowo traci świadomość siebie i Boga. Czy wtedy – słusznie pytają Autorzy – takie doświadczenie może zachować swój charakter osobistego doświadczenia jedności z Bogiem, a nie doświadczenia jakiejś niezróżnicowanej jedności? Kto może odpowiedzieć na to pytanie?
V.8. Alvin Plantinga twierdzi, że powodem dominacji ewidencjalizmu w filozofii nowożytnej było przyjęcie poglądu, że przekonanie jest racjonalne tylko wtedy, gdy należy do jednej z dwóch klas: jest aksjomatem lub daje się wyprowadzić z aksjomatów. Czy argumenty na rzecz ateizmu odwołują się do słabego uzasadnienia empirycznego przekonań religijnych, czy do błędów formalnych popełnianych przez wierzących (jak chce Plantinga)?
V.9. William Alston twierdzi, że krytycy teizmu stawiają jego zwolennikom zarzut błędnego koła, nieuniwersalności i braku intersubiektywnych testów. Wiedza naukowa też popełnia takie błędy. Czy w równym stopniu?
V.10. Analityczny zwrot СКАЧАТЬ