Biografie ulic. Jacek Leociak

Чтение книги онлайн.

      W getcie warszawskim tyfus budził powszechny lęk, bo dotykał wszystkich: biednych i bogatych, uprzywilejowanych i żebraków, lekarzy i ich pacjentów. W relacjach, świadectwach i wspomnieniach zajmuje on bardzo ważne miejsce. Stał się jednym z centralnych problemów gettowej egzystencji, jednym z symbolicznych emblematów getta, przypominającego miasto ogarnięte zarazą.

      Niemiecka propaganda motywowała konieczność zamknięcia getta między innymi poważnym zagrożeniem epidemią tyfusu. Waldemar Schön, szef wydziału przesiedleń w Urzędzie Szefa Dystryktu Warszawskiego, który kierował operacją tworzenia getta, pisał w swoim referacie z 20 stycznia 1941 roku, że otoczenie murami i zamknięcie dzielnicy żydowskiej ma „ochronić niemiecką armię i naród niemiecki przed Żydem, odpornym nosicielem zarazków epidemii”. Przypomnijmy w tym kontekście znany plakat okupacyjnej Warszawy. Tak pisał o nim 10 marca 1941 Ringelblum: „Ogromne afisze z Żydem ze «Stürmera» i napis: «Żydzi – wszy – tyfus plamisty». Olbrzymia wesz włazi do brody Żyda. Plakaty te wiszą również w tramwajach aryjskich. W getcie żydowskim wszędzie je pozrywano”.

      Epidemia tyfusu w getcie warszawskim miała dwie wielkie fale. Pierwsza fala ogarnęła obszar przyszłego getta w pierwszej połowie 1940 roku. Wzmożony napływ przesiedleńców żydowskich, przybywających do Warszawy na przełomie 1939 i 1940 z terenów włączonych do Rzeszy, spowodował gwałtowne pogorszenie się warunków mieszkaniowych i sanitarnych, szerzący się głód i biedę, szczególnie wśród nowo przybyłych. Szczytowa faza pierwszej fali epidemii przypadła na marzec, kwiecień i maj 1940 roku. Już na początku lutego Czerniaków notował: „Nasilenie tyfusu plamistego rośnie. Grozi nam nowa kwarantanna” a w marcu u Ringelbluma pojawia się taka notatka: „W dziewięciu punktach miasta, zwłaszcza na Krochmalnej, stawia się drewniane parkany. Władze sanitarne powiadają, że Krochmalna jest główną wylęgarnią chorób zakaźnych. Gdyby mogli, spaliliby ją”. W kwietniu 1940 na ogólną liczbę około 1000 zgonów niewiele poniżej 500 to potwierdzone przypadki tyfusu. Latem pierwsza fala epidemii opada – mimo braku masowych szczepień, rosnącego wciąż zagęszczenia i wciąż jeszcze dopuszczalnego, niekontrolowanego w zasadzie mieszania się ludności żydowskiej i polskiej.

      Druga, znacznie ostrzejsza, fala epidemii – od kwietnia do 1941 do przełomu 1941 i 1942 – również wiąże się ze wzmożonym napływem uchodźców do getta. Od stycznia do końca marca 1941 przybywają oni przede wszystkim z zachodniej części dystryktu warszawskiego. Stan sanitarny dzielnicy zamkniętej, a przede wszystkim stan punktów dla uchodźców, przepełnionych pozbawionymi środków do życia głodującymi biedakami, jest katastrofalny. W getcie roi się od wszy. Przeludnienie, tłok na ulicach, brak środków czystości – to wszystko przyczyniało się do rozwoju wszawicy. Liczba zachorowań zaczęła gwałtownie rosnąć od kwietnia 1941. W początkach czerwca Ringelblum notował: „[Epidemia] tyfusu strasznie się wzmaga. Zamknięto z tego powodu 280 kamienic”. „Gazeta Żydowska” z 13 sierpnia 1941 donosiła o „wzmożeniu działalności w dziedzinie walki z chorobami zakaźnymi”. Utworzono trzy grupy dezynfektorów, każda z nich liczyła po cztery kolumny dezynfekcyjne. Kolumna składała się z dwunastu żydowskich i sześciu polskich pracowników СКАЧАТЬ