Француз-герман қарым-қатынастары (ХХ ғ. 50-60-жылдар). Амангелді Әліпбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ мәселелерді талқылау қажеттігі жөнінде ұсыныс жасағаны болатын. Екі ел арасындағы төлемақы төлеу мәселесіндегі қайшылық, 1924 жылы 30 тамызда “Дауэс жоспары” атты төлемақы төлеу жөніндегі құжаттың күшіне енуіне байланысты шешілгендей болып, 1925 жылдың тамызында өзінің үстемдігін көрсеткен француз және бельгиялық әскерлер Рур аймағын босатады [20, s.275]. Локарно келісімінің негізін құраған Рейндік кепілдік пактісі келісіліп, 1925 жылы 1 желтоқсанда Лондонда қол қойылады. Шын мәнінде, Локарно келісімінің мазмұны мен кейінгі салдары “Рур айқасында” жеңіске жеткен Франция емес, қайта Германия екендігінің дәлелі. Осы екі еуропалық мемлекеттің қайшылығын, үшінші мемлекет, АҚШ Еуропадағы өз ықпалын нығайтуда пайдалана білді. Бұл да халықаралық қатынастар жүйесінің заңдылығы, яғни екі мемлекеттің қайшылығында үшінші мемлекет өзінің көздеген мүддесіне жетуі.

      Төлемақы төлеу мәселесінде 1930 жылы “Дауэс жоспарын” жаңа “Юнга жоспары” ауыстырып, бұл деген Германия үшін көп жеңілдік әкелген еді, ал 1931 жылғы маусымдағы “Гувер шектеуі” іс жүзінде төлемақы төлеудің тоқтатылғанының белгісі болды. Бұған ең соңғы нүкте қойған 1932 жылғы маусымдағы Лозанн халықаралық мәслихаты болды. Германия жағынан төлемақы төлеу міндеттерінің жойылуына байланысты, ендігі жерде Франция жағынан кепілдік ретінде неміс аумағын басып алу ешқандай негізге үйлеспеді. Сол себепті “Юнга жоспарының” қабылдануына байланысты мерзімінен бұрын 1930 жылдың 30 маусымына дейін екінші және үшінші кезектегі неміс аймақтары одақтастар әскерінен босатылуға тиіс болды. Сондай-ақ төлемақы төлеуге байланысты құрылған комиссиялар да қысқартылды. Әлбетте, бұл жағдайлар француздардың көңілінен шықты деп айтуға болмас.

      Тарихшы В.М. Турок бұл жөнінде былай деп жазады: “Француздар үшін шығынын толтыру Германия жағынан Эльзас пен Лотарингияны қайтарып алу мәселесін көтермеу міндеті, және Локарно келісіміне сәйкес Рейн аумағында қарусыздандыруды сақтау. Аймақты қарусыздандыру қаулысын бұзған жағдайдан басқа уақытта Германия мен Франция әскери күшті пайдаланбауға міндетті болды. Алайда, Францияның қауіпсіздігіне сәйкес нақтылы ешқандай кепілдік ескерілмеді” [21, с.187-191].

      Бірінші дүниежүзілік соғыс нәтижесінде қалыптасқан қайшылықтарға қарамастан, 20-шы жылдардың аяғында, яғни 1929 жылдың 11 маусымындағы Ұлттар Лигасы Кеңесінің Мадридтік мәжілісі кезіндегі ресми емес сұхбат барысында Германия мемлекетінің сыртқы істер министрі Г.Штреземан мен Франция тарапынан – А.Бриан алғаш рет “біріккен Еуропа” жобасының ережелерін талқылайды. Бірінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі күштер арақатынасын іріктеуге және соғыстың қалдықтарын жоюға Еуропаның бірігуі өзіндік әсер ететіндігіне Штреземан сенімді еді. Тек, бұл жобалар идея күйінде қалып, еуропалық аренадағы шиеленістік, Германияның билігіне фашистік топтардың келуіне байланысты тіпті өрши түсті.

      Екі мемлекет арасындағы қайшылық келбеті айқындала түсіп, 1935 жылғы 2 мамырдағы СКАЧАТЬ