Француз-герман қарым-қатынастары (ХХ ғ. 50-60-жылдар). Амангелді Әліпбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ осы қатысушы мемлекеттер арасындағы сол баяғы саяси, экономикалық бақталастық еді.

      Ал өз кезегінде Францияның билеуші топтары Еуропада өз үстемдіктерін орнатып, 1871 жылғы соғыс салдарынан Германияға өткен Эльзас пен Лотарингия аймағын Францияға қайтарып алып, мүмкіндігінше Германияны қайта бас көтере алмайтындай қылып жазалауды көздеген болатын. Осы француз-герман арасындағы бақталастықтың, бір-біріне деген қас дұшпандықтың күйін түсіну үшін, екі мемлекет арасында жатқан Верден қаласының тарихына көз жүгіртсе де жеткілікті. Маас өзенінің жағасында орналасқан Верден қаласы ғасырлар бойы әр қашанда шығысындағы германдықтардан қауіп-қатерге тап болып отырды.

      Өзінің қарқынды тарихында Верден біресе Францияның шығыс бөлігін құрады, біресе тәуелсіз болып келді, біресе Германияның ықпалына түсіп қалып отырды. Верден өте маңызды экономикалық орталыққа айналған қала. Германдық кезеңде Верден Лотарингиямен бірге Қасиетті рим империясыны бөлігі болып есептелінді. Тек, 985 жылдың өзінде ғана Верден қаласы үш рет қолдан қолға өткені белгілі. ХІ ғасырдың басында Верден Лотарингияға қайтарылады. ХІІ ғасырда Верден Метц, Туль сияқты қалалық республика күйін кешкен болатын. Ал Вестфаль келісім шарты бұл үш епископтықты Францияға қосылғандығын бекітеді. 18-ші ғасырдан бастап Верден қаласы Францияның шығысындағы алғы шеп қызметін атқарады. 1793 жылғы Верден қаласын германдықтар тізе бүктірсе, 1870 жылы Верден қайтадан немістердің басып алуына тап болды. Енді бірінші дүниежүзілік соғыс барысында Раймонд Пуанкаренің сөзімен айтқанда “империялық Германияның соңғы үміттері Верден қабырғасына соғылып, быт-шыт болды… Германдық арманның күлі көкке ұшты” [19, с.406]. Шын мәнінде де, германдықтар үшін Верденді алу, француздардың рухын таба қылып, неміс шартын қабылдатуға жағдай туғызар еді. Тек тарих бұл мәселені керісінше шешті. Өзінің одақтастарымен қосыла отырып, Франция германдықтарды өз аумағынан қуып қана қоймай одан зорғыға мүдделі еді. Сондықтан да, Германиядағы Рейн өзенінің сол жақ жағалауын, тіпті ыңғайы келіп жатса, оң жақ жағалауынан да бөліп алып, герман өнеркәсібін француз капиталы үшін жұмыс жасату қажет деп санады. Яғни, екі мемлекеттің бір мәмлеге келіп, жақындасудан гөрі, екі елдің маңдайына бір-бірімен арпалысып өту жазғандай.

      Ал шын мәнінде, мемлекетаралық қатынас көп жағдайда сол елдердің билік басындағыларының түсінігіне орай ұстаған саясатының жемісі еді. 1915 жылы 5 тамызда Францияның премьер-министрі Раймонд Пуанкаре: “Республика тек Еуропаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, еркін өмір сүруді сезінетін, еліміздің тұтастығын сақтайтын, қиралған дүниенің төлемін қайтаратын, герман басқыншылығының қайталанбауын қамтамасыз ете алатын бітім шартқа ғана келіседі“, – деп мәлімдеген болатын [19, с.12].

      Бірінші дүниежүзілік соғыс тоқталғаннан кейін, жеңген мемлекеттер қатарында болған Француз үкіметі 1919 жылы 18 қаңтарында басталған Париж мәслихатында осындай СКАЧАТЬ