Яңарыш юлында / На пути возрождения (на татарском языке). Азат Ахмадуллин

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ турында иркенләп сөйләшү дә киләчәккә кала.

      Йомгак ясап шуны әйтергә кирәк. Әгәр дә без бүген ирешелгәннәр югарылыгыннан торып үткәннәргә, узган юлга күз ташласак, шуны күрәбез: тематиканы төрләндерүдә булсын, жанр үзенчәлекләрен үзләштерүдә булсын яки стиль, драматургик форма кебек махсус мәсьәләләрне хәл итүдә булсын, камиллеккә ирешүдән әле ерак торса да, татар драматургиясе сәнгатьчәлек дәрәҗәсен яңа бер югарылыкка күтәрде. «Үр артында үрләр бар», – ди шагыйрь. Татар драматурглары да бүген ирешелгәннәр белән генә канәгатьләнмиләр. Аларны яңа бурычлар алга әйди, яңа иҗат ачышлары көтә. Иң беренче, сәхнәгә бүгенге көн героен, безнең көннәрнең иҗатчысын, хезмәт кешесен һәм каһарманын бөтен буена, бөтен тулылыгы һәм рухи байлыгы белән чагылдыру теләге авторларны яңа эзләнүләргә рухландыра.

      1985

      Яңа гасыр алдыннан

      «Хрущёв җепшеклеге» дип аталган чордан алып тагын да җанланыбрак киткән татар драматургиясе XX  гасырның соңгы чорында шактый ук бай мирас туплый. Әсәрләр саны ягыннан да, сыйфат ноктасыннан да, жанрлар төрлелеге һәм стиль җәһәтеннән дә бу мирас татар совет драматургиясенең моңа кадәр үтелгән дәверләреннән аерылып тора. Ул елларда милли әдәбият тарихы өчен генә түгел, бүгенге сәхнә сәнгате өчен дә кыйммәтләрен саклаган пьесалар иҗат ителә.

      Бу елларда милли драматургиянең торышын, яуланган уңышларны, тәрәккыят процессындагы аерым кимчелекләрне драматургия һәм театр тәнкыйте күз уңында тотарга, гомумиләштереп барырга тырыша. Мәсәлән, 1961 елның маенда «Социалистик Татарстан» газетасы «Драматург һәм режиссёр» дигән темага дискуссия оештыра. Сөйләшүдә заман героен ничек сурәтләү мәсьәләсе алгы планга чыга. Анда тәнкыйтьчеләрдән Гази Кашшаф, Ибраһим Нуруллин, Халит Кумысников белән беррәттән язучылар үзләре дә (Мирсәй Әмир, Хәй Вахит, Нәби Дәүли), режиссёрлар да (Хөсәен Уразиков, Нәҗип Гайнуллин, Гали Ильясов) актив катнаша[1]. Мирсәй Әмирнең «Драматург һәм уңай герой», Фатих Хөснинең «Драматургия әсәрләрендә конфликт мәсьәләсе», Казбек Гыйззәтовның «Хәзерге драматургия турында», Бәян Гыйззәтнең «Горький һәм татар драматургиясенең кайбер мәсьәләләре» кебек шул ук 1961 елда басылган мәкаләләре драматургия алдында торган бурычларны барлау юнәлешендә билгеле бер дәрәҗәдә этәргеч бирәләр.

      1970 елда «Социалистик Татарстан» газетасы «Театр. Заман герое. Тамашачы» дигән темага сөйләшү уздыра[2]. Гариф Ахунов (газетаның 10 гыйнвар санында) башлап җибәргән бу сөйләшүдә катнашкан Гази Кашшаф (21  гыйнвар, 9 июль саннарында), Ильтани Илялова (25 февраль), Азат Әхмәдуллин (5 апрель), Габдрахман Минский (9 июнь) һ. б.ның мәкаләләрендә драматургиянең бүгенге торышы турында уңай һәм кайбер тәнкыйди фикерләр әйтелә.

      1971 елның 28–29 октябрендә Әлмәт шәһәрендә хәзерге татар драматургиясе һәм республика театрларының репертуарлары мәсьәләләренә багышланган киңәшмә уздырылаСКАЧАТЬ