Шежірем сыр шертсе. Тажис Мынжасар

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ монгольского ига , как феникс из пепла, возродилась в жизни.

      …Не подлежит сомнению то, что казахский народ был одним из народов Востока, давший цивилизации опыт государственности, державности, образования и культуры. Труд историка Мирзы Мухаммед Хайдар Дуглат "Тарих-и-Рашиди" тому ещё одно яркое свидетельство.

      …Хотелось бы особо отметить ещё одно достойнство первого историка, основателя исторической школы казахов Мирзы Мухаммед Хайдар Дуглат. Он утверждает, что к Керей-хану и Джаныбек-хану откочевало большая часть (его подданных) и их число составило около двухсот тысяч человек. Касым-хан, сын Джанибек-хана, "распостранил свою власть над Дашт-и Кипчаком. В его армии (лашкар) было более миллиона человек" (Знамя труда" газеті. №23. 19.03.1997 ж.).

      Осы жерде еске мынау нәрсе түседі. Егер қорында мың сан кітабы бар, Азия жерінде теңдессіз деп саналған атақты Отырар кітапханасы шамасына қарамай осыған дейін жарты әлемді жаулап алған, әскері сан жетпес қарақұрым, алапат күшті, тоқтау дегенді білмейтін Шыңғыс әскеріне тосқауыл болам деп орынсыз менмендік танытып, жұртын қырып, қаласын жермен жексен етіп күйретіп алған, Қайырхан деген атына заты сай емес, сол бір қайрымсыз ханның тірлігіне бола жанып, жоғалып кетпегенде, бәлкім біз неге қазақ деп аталып келе жатқандығымызды бүгіндері осылайша тер төгіп іздемес пе едік, тегімізге қатысты мұндай этнолингвистикалық тарихи проблеманы шешеміз деп осыншама әлекке түспес пе едік кім білсін.

      Мұндайда бабаларымыз ұрандатып, ту ғып ұстап, көтерген қазақ атауы этимологиясын «бармақтан сорып» «қаз» деп құстың атынан немесе кездейсоқ тілге оралған «қашақ» сөзінен іздеп әуре болмай, не де болса оны тарихымыздың әрірегінен, тереңінен орын алған көне тарихи деректерден асықпай іздеп тауып алар едік ойлаймыз.

      Әйткенмен түк жоқ емес, қазақ атауы мен тегімізге қатысты әржер-бержерде аздылы-көптілі, там-тұмдап болсын мұндай деректемелердің сақталып қалғандығы белгілі. Бұл жөнінде біз әңгімеміздің басында айтып кеткенбіз. Ендеше, қазақ атауы мен тегіміз жөнінде солар не дейді екен енді соны бағамдақ көрейік.

      Солардың бірі халқымыздың біртуар атақты ғалымы, академик Әлкей Марғұланның: «Қазақтар арабтар келмей тұрып Арал, Каспий теңізінің төңірегіндегі хазарлармен байланысты болған, Н.Я.Марр мен Б.Грозный келтірген «қаз», «хаз» сөзі екеуіне бірдей»; «Солтүстік Кавказдағы осетиндер кабарды мен балқарларды осы күнге дейін «қасақ», «кесек» деп атайды… Бұл атты кабарды мен балқарлар… ерте дәуірден не қыпшақтар заманынан (Х–ХV) сақтаған болу керек»,- деген тұжырым-байламдары (Тамғалы тас жазуы». «Жұлдыз». 1984. №1).

      Қазақия ұлысының көне жұрты жөнінде кезінде патшалық Ресейдің 2-мемлекеттік Думасының депутаты болған, сыртқа да, елімізге де кең танымал, ғалым-тарихшымыз Мұхамеджан Тынышпаев та өзінің «Қазақ руларының генологиясы» ("Генеалогия СКАЧАТЬ