Сүдү киһи Багдарыын Сүлбэ. Л. В. Иванова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ туран, булгуруйбат, тостубат итэҕэлинэн. Биһиги бары саараҥныыр, саарбахтыыр, кэтэнэр-сэрбэнэр кэммитигэр кини бэйэтин сүнньүн булунан, ааспыт олоҕу аһаҕастык, көнөтүк саралаабытынан барбыта.

      Иккиһинэн, сүҥкэннээхэй энергиятынан. Ханнык да хаһыаты арый, (оройуоннар киэннэрин эмиэ), телевизоры холбоо, радионы ас – Багдарыын Сүлбэ… Багдарыын Сүлбэ оннук диэбит, маннык диэбит. Ити киһини кытта тутуспут, ол дойдуга баран кэлбит.

      Үсүһүнэн, кинигэлэрэ. Кини оҕо саҥатын хомуйан, топонимикаҕа, публицистикаҕа барыта 14 кинигэни бэчээттэттэ. Олортон «Олох долгуннара» диэн бүтэһик очерковай кинигэтэ олус-олус интэриэһинэй.

      Төрдүһүнэн, Багдарыын Сүлбэ биһиги наукабытыгар саамай интэриэһинэй теманан, сир-дойду аатын чинчийиинэн дьарыктанар.

      Ити кэнниттэн уонна псевдонимыттан даҕаны эһиги баҕар Михаил Спиридонович – Багдарыын Сүлбэ кэтит сарыннаах, багдайбыт киһи диэн өйгүтүгэр оҥорон көрүөххүт. Бу сырыыга сыыһыаххыт. Эһиги иннигитигэр көнө уҥуохтаах, күрэҥсийэн эрэр баттахтаах, сытыы харахтаах, хатыҥыр эрээри эрчимнээх көрүҥнээх, аҕамсыйбыт киһи турар буолуоҕа. Биири эрэннэрэбин. Эһиги ханнык да боппуруоһу биэрдэххитинэ быһаччы, көнө эппиэттэри ылыаххыт.

      – Михаил Спиридонович, уларыта тутуу диэн ааттанар сылларга биһиги сэттэ уон сыл устата олорон, итэҕэйэн кэлбит тутулбут олох атыннык көстүбүтэ. Партия, Ленин, Октябрьскай революция диэн үҥэр таҥара оҥостубут өйдөбүллэртэн аккаастанар сааһырбыт, ити кэмҥэ толору олорбут дьоҥҥо ыарахан, уустук этэ. Онтон эн, алта уоҥҥуттан тахсыбыт киһи саараҥнааһына, халбаҥнааһына суох авторитеттары тэпсэн, саҥа тутул иһин санааҕын этэн, активнайдык туруулаһан барбытыҥ. Итинник өй-санаа хаһан үөскээбитин билиэхпин олус баҕарабын.

      – Оҕо эрдэхпинэ репрессия улаханнык бара турар кэмигэр аҕабын кытта бииргэ төрөөбүт киһи Акыым дьоппуон үспүйүөнэ, норуот өстөөҕө диэн ытыллыбыта. Ону дьонум сүрдээҕин аһыйбыттара. Аҕам бэйэтэ үөрэҕэ суох, быраата үөрэхтээх, билиилээх, саамай киэн туттар, эрэнэр-кэтэһэр киһилэрэ этэ. Кэлин Бүлүүгэ училищеҕа үөрэммитим. Онно саха тылыгар үөрэппит учууталым Андрей Ксенофонтович Сивцев эмиэ националист, өстөөх аатыран тутуллан хаайыыга барар. Андрей Ксенофонтович биһиги саамай сөбүлүүр, ытыктыыр учууталбыт этэ. Кини училищеҕа саха тылын уонна литературатын куруһуогун ыыппыта. Кэлин онно сылдьыбыт дьоннортон суруйааччылар Афанасий Федоров, Иван Гоголев, научнай үлэһит Егор Сидоров тахсыбыттара.

      Аны куоракка институкка үөрэнэ сырыттахпытына миигин Башарин дьыалатыгар диэн сымыйанан түбэһиннэрэн хаайыыга олордон кэбиһэллэр. Бастаан куоракка холуонньаҕа, онтон Уус Маайаҕа Бриндакит диэн сиргэ көмүс хостооһунугар эрэй бөҕөнү көрөбүн. Ити барыта кыра-кыратык мунньуллан, эккэ-хааҥҥа иҥэн олорор олохпор, тутулбар критическэй сыһыан, бу террор былааһа, норуоту утары былаас диэн өйдөбүл иитиэхтэнэн тахсыбыт эбит.

      – Михаил Спиридонович, чопчу саха норуотун ылар буоллахха, киниэхэ Советскай былаас туһалаах, прогрессивнай СКАЧАТЬ