Сүдү киһи Багдарыын Сүлбэ. Л. В. Иванова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ салайыахпын баҕарабын. 1989 с. Август Муран «Молодежь Якутии» хаһыакка ыстатыйа таһаартаран турар. Онно саха дьиҥнээх, төрүт интеллигенцията 20–30-с сыллардаахха эстибитэ. Билиҥҥи интеллигенция силиһэ, умнаһа суох искусственнай интеллигенция диэн санааны этэр. Эн итиннэ сөбүлэһэҕин дуо?

      – Соторутааҕыта ити туһунан «Саха сирэ» хаһыакка суруйан турабын. Дьокуускай куорат олохтоохторуттан сыл аҥаарыгар бу хаһыакка 700 эрэ киһи суруйтарбыт. Оттон манна 50 тыһыынча кэриҥэ саха, саха интеллигенциятын сүөгэйэ, сүмэтэ олордоҕо дии. Араас бэйэлээх салайааччылар, учуонайдар, артыыстар. Тоҕо манныгый? Тоҕо саха интеллигенцията сахалыы хаһыаты аахпатый, бу үлүгэрдээх суверенитеппытын туруулаһар, төрүт култуурабытын сайыннарар кэммитигэр бэйэтин санаатын этиэн баҕарбатый? Итиннэ мин Август Муран санаатын кытта сөбүлэһиэхпин баҕарабын. Биһиги бастыҥ өйдөөх-санаалаах дьоммутун, төрүт интеллигенциябытын киин былаас сыал-сорук туруорунан туран кыргыбыта. Саамай ордук кыргыбыта 20-с сылларга, 30-с сылларга. Кэлин эккирэтии, кыргыы син биир бара турбута.

      – Эн санааҕар билиҥҥи саха интеллигенцията туох үчүгэй уонна туох куһаҕан бэлиэлэрдээҕий?

      – Бары политиканы өрө туппут дьон этибит. Партия эппитэ, съезд оннук уурбута диэн буолар. Цитата бөҕө. Хобуоччубут, онон туһанан тахсыбыт киһибит элбэх. Бэрт былдьаһыы, уордьаҥҥа-мэтээлгэ, аакка-суолга суудайыы. Ол туһуттан иирсии, өстөһүү. Патриотическай тыын мөлтөх. Ол эрээри саха үлэһит омук. Онон усулуобуйа тэрилиннэҕинэ үлэни үлэлиэхпит дии саныыбын.

      – Бэрт былдьаһыы, иирсии, өстөһүү диэтиҥ. Мин көрдөхпүнэ, биһиэхэ самокритика сайдар кыаҕа суох. Хаһыакка кыра эмэ критика быкта да, сыыһатын-сөптөөҕүн быһаарса барбакка, тута ыстыык үрдүгэр түһэриллэн уһун унньуктаах этиһиигэ-охсуһууга кубулуйан иһэр. Онтон сылтаан сатаатар ханнык эмэ литературанан айымньы, спектакль уо.д.а туһунан аһаҕастык, объективнайдык этэр кыаҕыҥ суох. Ол биһиги култуурнай сайдыыбытын сүрдээҕин туормастыыр.

      – Ити коммунистическай система ииппит хаачыстыбата диэн өйдөбүллээхпин. Тоҕо диэтэххэ, ол кэмҥэ дьиҥнээх критика суох этэ. Киһини өстөөх гынаҥҥын суоһараары, өлөрөөрү гыннаххына критикалыырыҥ. Биир партия системата буоллаҕа. Эн критикалыыр буоллаххына ол киһи партияны утары үлэни ыытарын курдук көрдөрөҕүн, өлөрөргө туһаайаҕын, быһата, критика өлөрөр-өһөрөр орудие курдук этэ. Иккиһинэн, саха бэйэтин национальнай характерыгар туохтан эбитэ буолла, хантан эбитэ буолла, өстөстө, сөбүлэспэтэ да, хайаан да анныбар баттаан өлүөм диэн санаалаах эбит. «Саха угунньата тахсыар диэри мөккүһэр» диэн дэлэҕэ даҕаны өс хоһооно буола сылдьыа дуо? Мин санаабар, ити биһиги аҕа уустаһан олорбуппутуттан. Оттон аҕа уустаһан олоруу, биллэрин курдук, өстөһүүлээх, биири туораттаххына, анныгар баттаатаххына эрэ өрөгөйдүүгүн быһыылаах.

      – Оттон интеллигенция ортотугар арахсыы, атааннаһыы, бөлөхтөһүү? Биллэрин курдук, биһиэхэ туох эмэ тэрилиннэ да арахсар, хайдыһар айдаана.

СКАЧАТЬ