Сүдү киһи Багдарыын Сүлбэ. Л. В. Иванова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ буолбут И.А. Алексеев – Уйбаан Өлөксүөйэп оҕонньор 1961 сыл сайын Бүлүүгэ кэлэ сырыттаҕына, Акыым төрдүн-ууһун (ол аата бэйэтин киэнин – Акыым уонна Испирдиэн бииргэ төрөөбүт ини-биилэр. Т.) ыйыталаһан суруйбутум. Оҕонньор: «Билбэлэһэбин», – диэбитэ. Ааҕыы буолта. Онтубут Акыымтан төттөрү аахтахха, 11 көлүөнэ киһи буолан тахсыбыта…

      Акыымнаах төрүттэрин Уйбаан оҕонньор: «Түүлээх Түҥүрдээх Түлүөн Ойуун бултаан, балыктаан олорбут, Дьокуускайтан ойохтоох тахсыбыт», – диэбитэ. Дьэ буот! Көлүөнэ олоҕун устата 25 сыл диэни төрүт гынар буоллахпытына, Түлүөн Ойуун Бүлүү сиригэр, быһа холуйан ыллахха, ХVII үйэ ортотун эргин тиийбит буоларыгар тахсар. Ити кэм сахалар Бүлүүгэ маассабайдык көһөн тиийиилэрэ хаһан буолбутун туһунан история докумуоннара кэрэһилииллэригэр уот харахха сөп түбэһэр! Кэрэхсэбиллээх. Итэҕэтиилээх. Норуот кэпсээннэрэ Түүлээх Түҥүрдээх Түлүөн Ойууну Бүлүү Бордоҥнорун төрүттэрэ дииллэр. Бүлүүгэ тиийиэн иннинэ кини урут Дьокуускай эргин олорбут («в Якутском крае», «первый переселенец на Вилюй»). Түлүөн ойууну өссө сорохтор Тыгын күтүөтэ эбитэ үһү эмиэ дииллэр.

      ХVII үйэҕэ саха дьоно ханан-ханан тарҕанан олорбуттарын анаан чинчийэн, дьоһуннаах үлэни суруйбут Б.О. Долгих ити үйэ бүтүүтүгэр бордоҥнор бука барылара Бүлүүгэ көһөн тиийбиттэрэ («целиком переселились на Вилюй») диир. Бордоҥнор төрүттэрэ – Хаҥалас аҕатын ууһа (подразделение кангалассов) уонна Бүлүүгэ көһүөхтэрин иннинэ, Хаҥалас сиригэр Сиинэ төрдүнэн олорбуттар».

      Онон Багдарыын Сүлбэ төрдө-ууһа маннык буолар:

      Түүлээх Түҥүрдээх Түлүөн Ойуун

      Хантаҕар Быгый

      Сиэллээх Өһүргү

      Сүлэ Багдарыын

      Оноку

      Быырта

      Уоһа Суох Уоһарап

      Баскардыыр Уйбаан

      Уйбаныап Дьэпсэй

      Уус Дьөгүөссэ – Такынай Уус

      Испирдиэн Уус Акыым

      Багдарыын Сүлбэ

      Михаил Спиридонович – олоххо, ыччаты иитиигэ ураты активнай позициялаах киһи. Кини, кыргыһыы хонуутугар бэйэлэрин хорсуннук көрдөрбүт буойуннар тустарынан суруйуулар, ахтыылар эдэр көлүөнэни иитэр суолталара улаханын эрдэттэн өйдөөбүтэ. Ону туоһулуур чахчылары «Хоту дойду хонноҕуттан» айымньытыттан көрүөҕүҥ:

      «1966 сыллааҕы муус устарга аны, баҕар, эппиэт кэлээрэй, албан аатырбыт биир дойдулаахпыт уҥуоҕа көстөөрөй даҕаны диэммин Венгрияҕа сурук ыыппытым. Бүдүмүккэ. Сурукпун, көмүллүбүт станциятын Нэмэшкэрэстур аатын ыйан туран, аны хас да оскуолалаах сир буолуо диэммин, 1-кы нүөмэрдээх оскуола дириэктэригэр диэн аадырыстаабытым. Дьиҥэр, таах олоруохтааҕар кэриэтэ суруйбутум, эппиэт кэлиэ эрэ дии санаабатаҕым. Онтум баара, хата, кимнээҕэр сотору бэрт эйэҕэс, ситэри харда тигинээн тиийэн кэлбитэ». Сурук сылын өйдөөн көрүҥ эрэ, А.А. Мироновка Герой аатын 1990 с. биэрбит эбит буоллахтарына, Михаил Спиридонович, кини албан аатырыа өссө отут сыл иннинэ СКАЧАТЬ