Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka. Beata Cytowska

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ oralnej – właściwych ruchów ust. A to tylko niektóre umiejętności, których opanowanie powinno poprzedzać ćwiczenia jedzenia łyżką.);

      ● zostaną ukształtowane i utrwalone nieprawidłowe wzorce zachowania, które zaczną interferować z normalnym przebiegiem uczenia się.

      Realizacja nawet najlepiej skonstruowanego programu nie będzie skuteczna, jeśli podczas jego wdrażania nie zostaną prawidłowo określone rodzaje i zakres interakcji dziecka z dorosłymi. (Na przykład 4-letnie upośledzone w znacznym stopniu dziecko, którego rozwój społeczno-emocjonalny odpowiada rozwojowi 6-miesięcznego dziecka, wymaga innego stylu interakcji niż to, którego rozwój odpowiada w przybliżeniu poziomowi, jaki reprezentuje roczne dziecko). Nauczyciel powinien umieć określić, jaki styl opieki i interakcji będzie najlepiej zaspokajał potrzeby rozwojowe każdego uczestnika zajęć. Powinien również umieć wskazać przedmioty i aktywności, które z jednej strony są stosowne do wieku dziecka, z drugiej zaś – dostarczą mu odpowiednich doświadczeń rozwojowych. Każdy z przedmiotów dostarczanych dziecku powinien być starannie przeanalizowany nie tylko pod względem właściwości percepcyjnych i dostosowania do jego możliwości manipulacyjnych, ale również pod kątem takiego użycia, dzięki któremu będzie możliwe czerpanie różnorodnej wiedzy o świecie przedmiotów.

      Bibliografia

      Brazelton T. B. (2002), Emocjonalny i fizyczny rozwój twojego dziecka przez pierwsze lata życia: punkty zwrotne, tłum. J. Cielecka-Kuszyk, „Amber”, Warszawa.

      Brown A. L., Ferrara R. A. (1994), Poznawanie stref najbliższego rozwoju [w:] Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, red. A. Brzezińska, G. Lutomski, „Zysk i S-ka”, Poznań.

      Brzezińska A. (2000), Społeczna psychologia rozwoju, „Scholar”, Warszawa.

      Eliot L. (2003), Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia, tłum. A. Jankowski, „Media Rodzina”, Poznań.

      Gopnik A., Meltzoff A. N., Kuhl P. K. (2004), Naukowiec w kołysce. Czego o umyśle uczą nas małe dzieci, tłum. E. Haman, P. Jackowski, „Media Rodzina”, Poznań.

      Grzegorzewska M. (1964), Pedagogika specjalna, WSiP, Warszawa.

      Kielar-Turska M. (1992), Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, Warszawa.

      Maurer D., Maurer Ch. (1994), Świat noworodka, tłum. E. Kołodziej-Józefowicz, P. Józefowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

      Obuchowska I. (2002), Osoby niepełnosprawne: diagnoza dla rozwoju [w:] Diagnoza dla osób niepełnosprawnych, red. D. Lotz, K. Wenta, W. Zeidler, „Kwadra”, Szczecin.

      Obuchowska I. (2003), Wokół „wspomagania rozwoju” – poszukiwanie terminologicznej jasności, „Rewalidacja”, 2.

      Piaget J. (1966), Narodziny inteligencji dziecka, tłum. M. Przetacznikowa, PWN, Warszawa.

      Piszczek M. (1995), Wczesna interwencja i pomoc dzieciom niepełnosprawnym, CMPP-P MEN, Warszawa.

      Schaffer H. R. (2006), Psychologia dziecka, tłum A. Wojciechowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

      Wspomaganie rozwoju dziecka w jegonajbliższym środowisku

      Stymulowanie rozwoju niemowląt

      Beata Cytowska

      Instytut Pedagogiki

      Uniwersytet Wrocławski

      Pierwsze dwanaście miesięcy to najistotniejszy okres w życiu człowieka. Czas ten wpływa na dalsze etapy rozwoju jednostki ludzkiej. Dlatego jakość przemian dotyczących psychomotoryki niemowlęcia powinna być w centrum uwagi wielu specjalistów, a przede wszystkim rodziców.

      Przeobrażenia zachodzące w 1. roku życia wiążą się głównie z ciągłym wzrostem i różnicowaniem się komórek oraz tkanek. Między procesami wzrostu a zjawiskami różnicowania zachodzi ścisły związek polegający na zależności: każdy wzrost prowadzi do rozwijania się różnic, narastające zaś różnicowanie hamuje wzrost (Hellbrügge, Wimpffen, 1995). Oba procesy powodują zmiany ilościowo-jakościowe, które prowadzą do ukształtowania się organizmu jedynego w swoim rodzaju, z charakterystycznymi cechami fizycznymi i psychicznymi. Świadczy to o fenomenie ludzkim.

      W układzie nerwowym – zawiadującym wszystkimi funkcjami organizmu człowieka – wzrost i różnicowanie komórek rozpoczynają się już około 14. tygodnia życia płodowego i trwają po urodzeniu, najintensywniej do 2.–3. roku życia, a przejawiają się rozwojem sieci dendrytów (krótszych wypustek komórek nerwowych) oraz rozbudową połączeń synaptycznych. W literaturze przedmiotu taka właściwość mózgu bywa określana mianem plastyczności (Kułakowska, 2003). Badania wykazują, że 70–75% połączeń, którymi dysponują komórki nerwowe, jest zaprogramowane genetycznie. Pozostałe 25% połączeń powstaje tylko pod wpływem odpowiednich bodźców zmysłowych pochodzących z otoczenia – jest to swoisty dar natury, który może być wykorzystany bądź nie (za: Löwe, 1995).

      Kolejną ważną właściwością rozwijającego się ośrodkowego układu nerwowego (oun) jest proces mielinizacji. Mielina to substancja tłuszczowa, która pełni funkcję ochronną i odżywczą dla wypustek komórek nerwowych (aksonów i dendrytów). Włókna nią otoczone przewodzą impuls bioelektryczny pięciokrotnie szybciej niż włókna niezmielinizowane. Mielinizacja rozpoczyna się w okresie płodowym, a większość struktur mózgowych ulega temu procesowi już w 1. roku życia; w obrębie szlaku piramidowego zakańcza się między 12. a 16. miesiącem życia, czyli gdy dziecko zaczyna chodzić (Kułakowska, 2003).

      Przedstawione czynniki: wzrost i różnicowanie komórek nerwowych, synaptogeneza, mielinizacja wskazują na ogromne możliwości centralnego układu nerwowego już w najwcześniejszym etapie życia człowieka. Plastyczność mózgu oraz jego sensytywność w poszczególnych fazach rozwoju to argumenty, które najczęściej są przytaczane jako ważne w podjęciu wczesnej terapii czy rehabilitacji dzieci wykazujących zaburzenia w prawidłowym rozwoju.

      W niniejszym artykule chciałabym podjąć problematykę stymulowania rozwoju niemowląt ze zwróceniem uwagi na możliwość oddziaływania na zakłócenia, które czasem pojawiają się w kolejnych fazach tego procesu u dzieci niezakwalifikowanych wcześniej do grupy ryzyka.

      Stymulacja to pobudzanie. W pedagogice i psychologii stymulowanie rozwoju dziecka jest rozumiane jako działanie polegające na doskonaleniu tego procesu poprzez wzbogacanie środowiska, wzmacnianie osiągnięć, pobudzanie jednostki do aktywności (Dykcik, 1998, s. 77).

      Zgodnie z opinią specjalistów najistotniejsze znaczenie dla wykorzystania plastyczności i sensytywności mózgu niemowlęcia ma środowisko. Odpowiednio kształtowane otoczenie oraz kompetentni opiekunowie to czynniki stanowiące swoistą trampolinę dla osiągnięć małego dziecka.

      Warto więc spróbować odpowiedzieć na pytania: w jaki sposób najbliżsi opiekunowie mogą wspierać rozwój dziecka, szczególnie w momentach, w których pojawia się asynchronia owego procesu?, jak organizować środowisko fizyczne dziecka, aby miało stymulujący wpływ na jego rozwój?, jakie konsekwencje dla całościowego rozwoju dziecka może mieć brak nabywania umiejętności ważnych w określonej fazie krytycznej?

      Dzieci СКАЧАТЬ