Дипломатиялық құжаттама. Оқу құралы. Амангелді Әліпбаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ style="font-size:15px;">      «Дипломатиялық хат алмасу (үлгілер)» атты еңбекте (құрастырушы-автор М.Кәрібай) қазақ тілінде ресми құжаттарды сапалы дайындау үшін сөйлемдердің жазылу үлгісіне қатысты талап-тілектер қарастырылады. Бұл тілек еліміздің халықаралық қатынастар саласындағы мамандары қазақ тілін жетік меңгерсе деген ойдан туындаған. Сонда ғана дипломатиялық құжаттар нақтылы, жинақы, талапқа сай болатындығы белгілі. Осы ретте кітапта берілген бірқатар талап-тілектерді қарастырайық.

      Ресми хат алмасу барысында қыстырма сөздерді («осымен», «осы арқылы») орнымен пайдалана білу керек. Бұл сөздер сөйлемді, мәтінді ешбір қосымша мазмұн, мағынамен толықтырмайтын болса оны пайдаланудың ешбір қажеті жоқ (мысалы: Осымен елшіліктің 2008 жылғы есебін жолдаймыз). Сондай-ақ ресми хаттардың соңында «жіберіп отырмыз», «жолдап отырмыз» дейтін сөздерді бір ғана үлгіде қайталай бермей, етістіктің ауыспалы келер шақ түрінде: «жібереміз», «жолдаймыз» немесе «жіберуді орынды санаймыз», «жолдауды жөн санаймыз», «жіберілуде» деп әртүрлі баламасын пайдалануға болады.

      Дипломатиялық хат алмасуда грамматикалық пунктуациялық қателіктерді жіберуге болмайтыны қаншалықты маңызды болса, стильдік ерекшелікті қатаң сақтау да соншалықты маңызға ие. Қателік көп жағдайда мәтінді басқа тілден аударған сәтте кең орын алады. Мысал ретінде кітапта екі мәтін жан-жақты сарапталған.

      «Ү.ж. 30 қазанда Румыния Президентінің сыртқы саяси мәселелері бойынша кеңесшісі Анка Илиноюдың ҚР Румыниядағы Уақытша Сенімді Өкілі Батыржан Қордабаевпен ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Румыния Президенті Т.Басескуды Румыния Ұлттық күні мерекесімен құттықтау хатын тапсыруға байланысты кездесуі барысында мәлімдегеніндей, Румыния Қазақстан Республикасының Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының 2009 жылдағы төрағалығы кандидатурасына ресми қолдау көрсететіні туралы шешім қабылдады».

      Біріншіден, бұл үзіндіде бүтіндей бір абзац бір сөйлемнен ғана тұрады, оқуға және түсінуге өте қиын;

      екіншіден, алдымен Румыния Президентінің сыртқы саяси мәселелері бойынша кеңесшісінің, одан кейін ҚР Румыниядағы Уақытша Сенімді Өкілінің, одан соң ҚР президентінің және ақырында Румыния президентінің есімдері аталғанына қарап, құжатты оқыған адам мәтіндегі негізгі мазмұнның кім және не туралы екенін бірден түсіне алмайды;

      үшіншіден, саяси және дипломатиялық тұрғыдан Қазақстан Республикасы мен басқа бір мемлекет немесе халықаралық ұйымдар арасындағы қарым-қатынастар туралы, сондай-ақ Қазақстан басшылығы мен басқа да бір елдер немесе халықаралық ұйымдардың басшылығы турасында айтылғанда сөйлемді, мәтінді ең алдымен өз елінің атын және мемлекет басшысын алдымен атаған орынды;

      төртіншіден, жоғарыдағы сөйлемде стилистік және грамматикалық қателіктер бар: «сыртқы саяси мәселелері бойынша» емес, «сыртқы СКАЧАТЬ