Кыргыс толоонугар көрсүһүү. Данил Макеев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ чугаһаан иһэн көрбүтэ: дьоно бөлкөй талах нөҥүө өттүгэр охсо сылдьаллар эбит. Кээтии уҥа илиитинэн былаатын хастыы тардан ылан сүүһүн көлөһүнүн соттуммахтаан баран, өрө уунан далбаатыы-далбаатыы:

      – Мэхээлээ, Охонооһоой, Мэхээчээ! Э-һэ-һэ-һ-э-эй! Кэлиэҥ! Кэлиҥ-кэлиҥ! – диэн хаһыытаата.

      Мэхээлэ, дьонуттан лаппа атан инникилээн иһэн, охсорун тохтотон күн уотуттан хараҕа саатан кини диэки чарапчылана-чарапчылана көрөн турда. Охонооһойдоох Мэхээчэ эмиэ тохтоон Кээтии диэки көрөн турбахтаан баран, күөх оту бобо харбаан ылан хотуурдарын соттулар уонна отуу диэки хаамсыбытынан бардылар. Мэхээлэ эмиэ хотуурун отунан сотон баран сүгэн кэбистэ уонна Кээтии диэки аҕыйах хардыыны оҥороот, дьонун күүтэн турда. Устар сайыны быһа үүнүүлээх окко умсаахтаабыт сытыы хотуурдар тимирдэрэ күн уотугар сытыытык чаҕылыҥнаан кинилэр хайдах эрэ хотуурдары буолбакка, уот курбуу батастары сүгэн иһэллэрин курдук этэ.

      – Хайа, Кээтии, дорообо! Туох ааттаах ыксаллаах наадаҕа кэллиҥ? – дии-дии Ылдьыын Мэхээлэ чугаһаан кэллэ.

      – Эһиэхэ… Эһиэхэ үһүөҥҥүтүгэр… бэбиэскэ кэлбит… Түргэнник сэбиэккэ тиийэ охсор үһүгүт, – диэн баран Кээтии умса көрөн турда, онтон былаатын үөрүйэх баҕайытык төбөтүгэр саба быраҕынна, икки уһугун кэтэҕэр кичэйэн баанан кэбистэ. Чочумча бары саҥата суох турдулар. Эргиччи эмиэ уу чуумпу буолла. Онтон үрдүлэринэн тыаһа-ууһа суох тайаарыҥнаан ааһан иһэр тыыраахы, эмискэ «кыр-кыр-кыр, кырык-кырык, кырыак-кырыак-кырыак» диэн айманан, соһуччу сурахтан дөйүөрбүт курдук дьону уһугуннартаата. Ылдьыын Охонооһойдоох Мэхээчэ сирэйдэрин-харахтарын дьэ өйдөөн көрбүттүү хардары-таары сыныйан көрө-көрө:

      – Ыҥырбыт буоллахтарына барар буоллахпыт дии, – диэн баран отуу диэки хаампытынан барда. Дьоно бары саҥата суох кинини батыстылар…

* * *

      …Ынах ыллыгын кыйа лагласпыт кылбаа маҥан сотолордоох хатыҥнар биир да сэбирдэхтэрэ ибир гыммат, кыра да сиккиэр илгийбэт күнэ үүммүт. От-мас барыта өҥүрүк куйаастан улугуран, налыйан хаалбыкка дылы. Халлаан оройуттан сырайар күн уотуттан, бэл, үөн-көйүүр күлүк сиргэ хорҕойбут быһыылаах. Бырдах да дыыгынаабат, сахсырҕа даҕаны сааҕынаабат.

      Уу чуумпу…

      Арай, биирдэ эмэ күлүмэн эргийэ көтөн күүгүнээн ааһар, үрүмэ курдук чап-чараас кынаттаах тоноҕоччу хаппыт кииһилэ умнаһыгар түһэн ыла-ыла тыаһа-ууһа суох өрүтэ күөрэйбэхтиир, ыллык суол икки өттүнэн киһини түөһүн тылынан буолар гына өрө аспыт ап-араҕас сибэккилээх тимэх оттор үрдүлэринэн үс-түөрт муус маҥан үрүмэччи бэйэ-бэйэлэрин эккирэтиһэн ирбинньиктэнэллэр.

      Мэхээчэ итини барытын ис-иһиттэн кэрэхсии, манньыйа көрөн турдаҕына, эмискэ ким эрэ олус холустук саҕатыттан илгиэлээтэ. Ыбыс-ыарахан халтаһаларын нэһиилэ атытан көрбүтэ, өрүс баһыттан ыла массыынаҕа кэккэлэһэ олорон кэлбит Таатта киһитэ саҕатыттан сахсыйа турар эбит.

      – Оо, бу киһи эмиэ уутун кыаммата. Туох ааттаах уук киһигиний, доҕоор? Тур, СКАЧАТЬ