Жалпы гидробиология. Б. Минсаринова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Әлемдік мұхит мекендеушілеріне жалпы сипаттама. Әлемдік мұхитта ерте замандағы флора мен фауна мекендейді, олардың саны 25 мың түрден асады. Теңіз флорасының негізгі өкілдеріне бірклеткалық балдырлар (диатомды, перидинді, кокколитофоридалар), жағалау маңында тіршілік ететін аздаған көпклеткалы балдырлар (жасыл, қоңыр, қызыл) және саңырауқұлақтар жатады. Судың барлық қабатында, судың түбіндегі шөгінділерде өте көп бактериялар, актиномицеттер кездеседі.

      Әлемдік мұхитта омыртқасыз жануарлардан нағыз теңіз мекендеушілеріне ішекқуыстылардан Hydrozoa класс өкілдерін (4000-дей түр) атауға болады, бұлардың 20 түрі тұщы суларда ғана тіршілік етеді, ал теңіздерде тұщы су гидраларының бірнеше түрі және тұщысулық медуза Craspedacusta кездеспейді.

      Әлемдік мұхитта мекендеушілердің ареалдары кең немесе тар, жалпылама не үзілмелі болуы мүмкін. Барлық мұхиттардың батиалдары мен абиссалдарында омыртқасыз жануарлардан ескектілер Beroa, басаяқты моллюскалар, жүзбеқанатты сегізаяқтар (Cirrata) тараған. Тікентерілілер теңіздер мен мұхиттарда су тасу және қайту аймақтарында, түптік шұңғымаларда (10000 м тереңдікте) мекендейді. Көптеген гидробионттардың ареалдары тар болады. Бірқатар гидробионттарға биполярлық таралу тән, олар екі қоңыржай зоналарда кездеседі, ал тропикада кездеспейді (шаянтәрізділер Balanus balanus, кальмар-оммострефидалар (Omma trephidae), олар Әлемдік мұхиттың қоңыржай (салқын) және жылы суларында шамамен солтүстік ендіктің 60º және оңтүстік ендіктің 60º аралығында тараған. Гидробионттардың таралуындағы тағы бір ерекшелік – олардың Атлант және Тынық мұхиттардың солтүстік аудандарында кездесуі, ал осы екі мұхиттың арасында жатқан Солтүстік Мұзды мұхитта болмауы. Мұндай амфибореалды таралу, мысалы, теңіз кірпісіне – Echinarachinus parma және теңіз жұлдызына – Salaster endeca тән.

      Гидробионттардың ареалдарының мөлшері әдеттегідей популяциялық санымен байланысты болады: пелагобионттар бентонттармен салыстырғанда саны көп және кең таралады. Зообентостардың арасында үлкен таралу аймағы саны өте көп пелагикалық дернәсілдерге тән болады.

       Пелагиалды мекендеушілер . Теңіз пелагиалында бактериялар және балдырлар басымырақ болады.

      Бактериялар жоғары қабаттан су түбіне дейін кездеседі, бірақ негізгі массасы эвфотикалық қабатта шоғырланады, ол жерде барлық планктон биомассасының 90 %-н құрайды, тереңге қарай бактериялардың саны 2-5 есеге дейін азаяды.

      Балдырлардың арасында диатомды (3 мыңға жуық түр), перидинеялар (15,5 мың түр), жасыл, көк жасыл (200-дей түр) балдырлар басым болып келеді. Диатомдылардың 300-дей түрі Арктика, Антарктида суларында, төменгі ендіктерде және тропиканың эвтрофты аудандарында көптеп кездеседі. Төменгі ендіктердің олиготрофты аудандарында суды қызыл түске бояйтын перидиниялды балдырлар өте көп өседі. Осы аудандарда көк жасыл балдырлар да көптеп кездеседі. Кейбір аудандарда биогендердің концентрациясына тәуелді балдырлардың саны өте күшті ауытқиды.

СКАЧАТЬ