Жалпы гидробиология. Б. Минсаринова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ субтропикалық айналымдары бар суларда (25-50 мг/м³) зоопланктон біршама кедей.

      Нектон. Негізінен, басаяқты моллюскалар, жоғары сатыдағы шаянтәрізділер (Malacostraca), балықтар мен сүтқоректілер жатады. Нектонды моллюскалардан 180-ге жуық түр, негізінен, қанатаяқтылардың өкілдері кездеседі. Басаяқты моллюскалардан нектонда ашық теңіз айдындарында нағыз кальмарлар (Oegopsida) мекендейді. Ең кең тарағандары – оммасеефидтер (Ommasteridae) тұқымдасына жататын кальмарлар. Бұл кальмарлар мұхит пелагиалының беттік горизонттарын мекендейді. Олар Әлемдік мұхиттың қоңыржай (салқын) және жылы сулардың шамамен солтүстік ендіктің 60º және оңтүстік ендіктің 60º аралығындағы суларда кездеседі. Нектонды шаянтәрізділердің арасында біршама маңызға креветкалар ие.

      Нектонды теңіз балықтарының арасынан кәсіптік жолмен ауланатын анчоустар, майшабақтар, трескалар, сардиналар, камбалатәрізділер (камбалалар, пальтустар), албырттар және тунецтер жатады. Нектонда сүтқоректілердің арасында маңызы зор – киттер. Бореалды және ноталды зоналарда мұртты киттер кездеседі, ал дельфиндер мен косаткалар біршама төменгі ендіктерде тараған.

      Теңіздерде, олардың ішінде Тынық мұхитта, құлақты тюленьдер өте көп, ал солтүстік және оңтүстік жарты шарлардың арктикалық суларында нағыз теңіз тюленьдері мекендейді.

      Нейстон салыстырмалы түрде аз, олар судың үстіңгі қабатында (эпинейстон) мекендейді және осы қабаттың үстіңгі бетінде (гипнейстон) біршама көп. Эпинейстонға ұшу қабілеттілігі толықтай жойылған жартылай қаттықанаттылардың Halobatea, Hermatobates және Halobeia туыстарының өкілдері тән. Бұлар судың үстіңгі қабатының бетімен жылдам қозғалады, тек жағалау маңында ғана емес ашық айдындарда да үлкен тобыр құрады. Гипонейстонға шоғыр құрып тіршілік ететін біршама радиоляриялар, ескекаяқты шаяндар жатады. Судың үстіңгі қабатының маңында көпқылтанды құрттардың жұмыртқалары, әртүрлі ескекаяқтылардың науплиялары мен копеподиттері, балықтардың уылдырықтары, шабақтары шоғырланады (3-сурет).

      Плейстон негізінде ішекқуыстылар-сифонофоралар (Physalia) және хордрофоралардан (Velella), бұларды желкеншілер деп те атауға болады, құралады. Судың үстіңгі қабатының бетінде мекендейтін физалияларда ауа көпіршігі көтеріліп тұрады. Шоғырдың қалған басқа особьтары пневматофораның астыңғы жағында орналасады және суға батып тұрады. Ашық мұхитта тіршілік ететін велелалардың дискісінің жоғарғы жағында ішіне ауасы бар өсінді-желкені болады. Физалия мен велелла судың бетімен ауа көпіршігіне және ауа дискісіне жел тигенде қозғалады. Физалиялар мен велеллалар су бетінде өте үлкен үйірлі топ құрайды.

      Бенталды мекендеушілер. Сутүбі флорасы, негізінен, бактериялардан, саңырауқұлақтардан, балдырлардан және бірнеше гүлді өсімдіктерден тұрады. Жануарлардан қарапайымдылар, құрттар, жоғары сатыдағы шаянтәрізділер, құрсақаяқты және қосжақтаулы моллюскалар, тікентерілер басым болады (4-сурет).

      3-сурет. Теңіз плейстон биоценозы

      Желкеншілер – Vellela СКАЧАТЬ