Хамның чаяаны. Книга 1 на тувинском языке. Зоя Донгак
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Хамның чаяаны. Книга 1 на тувинском языке - Зоя Донгак страница 7
Название: Хамның чаяаны. Книга 1 на тувинском языке
Автор: Зоя Донгак
Издательство: Издательские решения
isbn: 9785006030220
isbn:
Караңгыда чоруктуум, оой-оой.
Хан шуру карактыым, оой-оой.
Арыг бажы олуттуум, оой-оой.
Ак-ла тоолай чемиштиим, оой-оой.
Агбай кызыл Үгүжүгүм, бээр кел!.
Хам ам база дузалакчы-сүнезиннерин кый дээр:
Хыйыжаңнаан кылаштыым аар, сүнезиним,
Шоюжаңнаан чоруктуум аар, мажаалайым.
Чоорту менче, бүдүү дыңнаар кулактыым.
Адыым мунуп арзайганым,
Кускун болуп ужукканым,
Көк бөрү бооп хуулганым
Хуулгаазын куш салдары-дыр.
Хам суг пактап алгаш, база-ла дузалакчы-сүнезиннерин кый дээр:
Багай кижиниң, аараан кижиниң
Баарынга баглашпаңар, сүнезиннер.
Сөөктеринге ораашпаңар,
Шөйүндүзүнге шөйүлбеңер.
Хөөкүй-ле аараан кижини
Хөнетпеңер, сүнезиннер.
Эрним-биле дегбээн-даа мен.
Эдээм-биле аштаваан мен.
Чалым-хая чаңгызы дег
Чуңма кежи дүңгүрлүг мен.
Аажок быжыг, дүңгүр соктаар
Артыш дөстүг орбалыг мен.
Хаккан дүңгүр шимээн-даажы
Хаттан дүрген ужугуп тур.
Сүзүктүгнүң бирээзи мен.
Сүлдээ тейлеп, онал кылдым.
Сүнезиннер кайда силер?
Чүге черле саададыңар?
Хам дузалакчы-сүнезиннерин каш-даа катап кыйгырарга, оларның сураа-даа чок. Суг-биле аксын шыгыдып алгаш, оларын дагын кыйгырган. Сураг. Дузалакчы-сүнезиннер чокта аарыг кижиниң чүден аарааны билдинмес болганда, хам канчаар эмнээрин билбес. Бөгүн, бир-ле дугаар Коңгур хамга дузалакчылары келбээн. Боданып ора, таакпылавышаан, аараан кыргандан чүзү аарып турарын ол айтырган.
– Бүткүр бодум изип-хып тур. Мойнум шуут ээлдинмес-тир. Тас быгын адаа база колдуктар дыка аарышкылыг апарды. Суксаарым шуут кедергей, – човууртавышаан, кургаг эриннерин чылгап, хирилээш тыныжы чиигезин дээш сыртыктарга чөлендир олуруп алгаш, кырган уламчылаан. – Өргелер үңгүрлеринден үне халышкаш, өлүп-ле турлар. Ол дээрге, бир-ле аш-чутту ийикпе кандыг-бир хамчык-халапты оштааны ол-дур! Азы чок болза, Бээжинден кара өлүмнү бисче манчы кыдаттар сөөртүп эккелбээн бе? – Бээжинден (Кыдатта Пекин хоорай) кара өлүм – онза халдавырлыг аарыг (чума) халдап келгенин кырган даап бодааны ол…
* * *
Дараазында хүн хамны өске аалда аараан кижиже чалаан. Өгнүң эргинин артап оргаш, бир холу-биле боскун, өске холу-биле иштин тудуп алган, кочалче доңгайып кускан кижини Коңгур көрүп каан. Сарыг өт кускан, суксаанындан эриннери када берген, сыгырып тыныштаан кырганның чүгле хөрээ өгдеңнээр. Салгадаан ашактың арны өт сарыг, мойну ыжык, быктында карара берген ийи былчактар барын хам эскерген.
– Ишти-хырнымны шуут оя чип тур. Ох, чүү кончуг сойлук боор бо, оя чип-ле СКАЧАТЬ