İdeal. Muğanna İsa

Чтение книги онлайн.

      “Saçının birini ağ, birini qara hörüb gözləyən” o uca qadın indi xeyli yaşlı olmalı idi, hörükləri də ağ olmalı idi. Bunun boyu alçaraqdı, hörükləri isə qara idi. Əmma bu da tanışdı, Qonaqlıların “durnaboğaz” dedikləri uzun boynu, aşağıya doğru meyilli çiyinlərinin yatımı, ümumiyyətlə, duruşu-tərpənişi kimi isə, lap yaxın, hətta doğma adamı xatırladırdı. O qədər yaxın, o qədər doğma ki, elə bil Ayna bacı idi, “Lüt ərimi yemlədim, sizi də yemləyim”, -deyə-deyə gəlib, kandarında çəmənotu və qazayağı bitən, tavanında qaranquşlar uçuşan mülkdə “rəhmətlik Suranın samovarını” qaynatmışdı, işləməkdən codlaşmış barmaqlarından təkcə çeçələ barmağına düşən üzüyü ilə stəkan-nəlbəkini çıqqıldada-çıqqıldada silib qurtarıb indicə sədr Mədədlə ərköyününü səsləyəcək, “Gəlin, a yetimlər, çay hazırdı”, – deyəcəydi, Ya da elə bil Gülbənizdi, Gülgəzi qabaqlayıb özünü içəri salmışdı: “Ayna bacının başı qarışıqdı bu gün, gələmmiyəcək. Bir də ki, bilirsən özüm gedəcəm nər Səmədimizə, a bacı, incimə!” – deyib qımışıb, eşikdən boylanan bacılığına yanıq verə-verə, sədr Mədədlə dəliqanlısına qulluq eləyirdi.

      Səmədin gördüyü adam bu idi- öz ata yurdundan, doğma kəndindən, məhrəm bir elqızı.

      Eşitdiyi isə çox qəribə, qəfil, bəlkə də heç bir əsası olmayan gur sevinc və xoşbəxtlik səsi idi, öz içərisində birdəncə qaynamağa başlamışdı: Çax-çux da rədd olsun, KQB Xudiyev- filan da, dəstəsi də, o dəstənin səsinə səs verən agent “fəallar” da! Sultan Əmirli evlənib, lap yaxşı eləyib! Əlinin içindən gəlib! Sultan Əmirli deyəndə, məgər daşdır, dəmirdir-nədir Sultan Əmirli? İnsan deyilmi?! Sevə bilməzmi?! Təkliyin əzab-əziyyətlərini azmı çəkib, subaylığın məhrumiyyətlərini azmı görüb ki, bundan sonra da görsün?! Könlü azmı qubarlı olub ki, bundan sonra da olsun?! Yaşasın Sultan Əmirli ki, o tay-bu taylı vətən müsibətlərinin içində, bu qədər düşmən arasında özündə qüdrət tapıb, belə bir elqızı gətirib evinə! Bu elqızı Sultan əminin həyatını, şübhəsiz, tamam dəyişdirib, bundan sonra da dəyişdirəcək, ömrünü uzadacaq, düşməni xar edəcək!

      Bəs “özündən otuzca yaş kiçik?!”²⁸ , yəni lap cavanca qızcığaz?! Üstəlik, “başqasının istəklisi” , “ əcaib məsələ”?! Bu sözlərdə elə bir şey yoxdursa, tüstülü kupe yolu niyə kəsib? Qara həyula niyə belə təkidlə təkrar edir ki, “ Əvvəl Gülbəniznən görüşməlisən hökmən”?!

      Səməd bu barədə düşünmədi. Daha doğrusu, düşünmək istəmədi. Üfüqün parıltısından səhnə kimi işıqlanmış otaqda buğ püskürən samovar yanında doğma, məhrəm elqızına bircə baxışdan kükrəmiş sevinci, xoşbəxtliyi ilə vurub kupeni dağıtdı, həyulanı “sirlə dolu sinəsi”, qətran iyi, xofu- filanı ilə birgə qovub, illərin uzaqlığında qalmış “ Dəli Səməd”in yerişini xatırladan zərbli addımlarla, dabanlarını cığırın çaylaq daşlarına döyəcləyə-döyəcləyə evə yönəldi.

      Gözü yuxarıda- otaqda idi. Vaxtilə, təlimatçılıq illərində bu evdə gördüyü həyatı, məişəti indi daha aydın görürdü. O nə həyatdı, nə məişətdi ki, ad-sanı bütün ölkəyə yayılmış Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Əmirli yoldaş gecə saat birdə, ikidə, bəzən hətta üçdə, dörddə evə qayıdanda öz əli ilə kirəqaz yandırardı, üstəlik, “ Bircə bala” dan dönə-dönə üzr istəyib: “ Bağışla, səni yuxudan elədim, bir bax gör o səbətdə yumurta qalıbmı?” – deyərdi. Yorğunluqdan, üzgünlükdən, qayğanağı nimçəyə boşaltmağa belə ərinib, bir başa tavadan yeyib ayaqlarını sürüyə-sürüyə zalın o başından dala açılan qapıdan öz köhnə, revkomun vaxtından qalma “revkom kabineti”nə keçən kimi divana döşənərdi və çox vaxt səhərə qədər elə orada döşəli qalardı. Səhər isə, əgər bazar açılana qədər qalxıb getməsəydi, Seyid kişinin bazardan gətirdiyi bir nəlbəki qaymaqdan üç-dörd qaşıq alıb, bir stəkan şirin çay içib: “Mən qaçdım, bala sən otur arxayın ye”, – deyərdi. Hətta nisbətən asudə günlərdə, nahara çıxmağa imkan tapanda da “qaçmağa” tələsdiyinə görə yenə kirəqaz yandırıb, yenə də: “ Bax gör o səbətdə yumurta qalıbmı?”-deyərdi. Əmi, qardaşoğlu gündə bəzən iki dəfə qayğanaq yeyərdilər. İş o yerə çatmışdı ki, Səməd yumurtadan diksinmişdi və yəqin ki, elə diksindiyinə görə, əlini səbətə atanda və ya qayğanaq ortalığa gələndə dərhal “yaiçnıy paraşok” alverçisini qarşısında görüb, “cəhənnəm kürəsinə” düşərdi. Əmma neyləmək olardı? Fədai əmi öz fədai odunda yana-yana Qıymatdan uzaqlaşdığı kimi, o da öz “kürəsində” yana-yana cığalı Gülgəzindən aralı düşməmişdimi? Hər dəfə Qonaqlıya gedəndə: “Səbr elə, qaraçı gözəli, səbr elə”, -deyib ürək sakitliyi, könül xoşluğu olmayınca hər cür məhrumiyyətə dözməyi vacib bilmirdimi? “Qaraçı gözəli”nin qaşqabaq salladığını görəndə isə, zarafata başlardı: “Birdən elə ola bilməzmi ki, Demokratlarımıznan, əmimnən mən də o tayı azad eləməyə gedəndə səndən göyçəyinə rast gəldim, vuruldum, qaldım orda?! Belə axmaqdan ötrü niyə çürüdürsən özünü? Çıx get ərə!”-deyib, Gülgəzi ağladıb, şaqqanaq çəkərdi.

      Bu birinci dəfə idi ki, Səməd o yazıq zənənlərə və əmi ilə qardaşoğlunun həyatına, məişətinə ayrı cür baxırdı və hətta bir növ təəccüblənirdi ki, iyirminci ilin may ayından bu ilin mayına qədər, düz otuz dörd il ərzində o cür yaşayışa Sultan əmi necə dözmüşdü?! Axı məsələ heç də yalnız kirəqazda, qayğanaqda – filanda deyildi. Məsələ onda idi ki, Sultan əmi, ümumiyyətlə, çox gərgin yaşayırdı. Hətta yataq otağında “adam kimi” yatdığı gecələrdə də rahatlanmayıb, yuxunun içində elə ah-nalə çəkər, elə inildəyər, zarıyardı, deyərdin ətindən ət kəsirlər. Ayıq olduğu vaxtlar kimi, aydın tələffüzlə: “Qırıb qurtaracaqlar milləti!…” “ Sürəcəklər, ay oğul, büsbütün sürəcəklər, bircə bala!..” “Yurdumuza murdar millət dolduracaqlar, bircə bala!..” “O tay əldən getdi, bu tay da getmirmi?! – və şair qorxunc, vahiməli sözlər deyirdi. Tərslikdən, məhz orda – çarpayıda yarımoyaq yatdığı gecələr Bakıdan o Mirqəzəb zəng vurardı. Sultan əmi sərsəm atılıb telefona qaçanda hökmən ayağı yorğan üzünün cırığına keçərdi. Seyid kişinin arvadı Xeyrə arvadın həftədə cəmi bir dəfə sildiyi tozlu döşəmədə yorğanı dalınca aparıb, Mirqəzəblə danışandan sonra, o tozlu yorğanı çiyninə salıb, telefonun yanında oturardı. “Sən yat, yat. Yuxumu haram elədi yenə mənə Mirqəzəb!”-deyib, bəzən səhərə qədər elə orda hərəkətsiz qalardı. Səməd cınqırını da çıxarmayıb, əmisinin qara qalın qaşlarının o gecələrdə tədriclə çallaşıb pırpızlaşdığına, boz-ala gözlərinin necə heybətli qan çanağına döndüyünə tamaşa edərdi və təkcə “Mirqəzəb” kəlməsindən körüyə dönən köksü atlana-atlana, əmisinin canındakı alovu öz canında duyardı.

      Bu alovun içində Sultan əmi evlənmək qərarına gəlmiş və evlənmişdisə, özü də belə bir yaxın, doğma, məhrəm elqızı gətirmişdisə, aydın deyilmi ki, СКАЧАТЬ