Беларуская лiтаратура. Уладзімір Навумовiч

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ літаратуры ў кантэксце славянскіх літаратур – кнігу “Пра літаратуру братніх славянскіх народаў”, ён жа адзін з аўтараў “Живописной России”.

      Вінцэсь Каратынскі (1831–1891) – паэт з мужыкоў, нарадзіўся ў в. Селішча Карэліцкага раёна. Працаваў хатнім настаўнікам, быў сябрам і сакратаром У. Сыракомлі. Выдаў кнігу вершаў на польскай мове “Чым хата багата, тым і рада” з відавочным беларускім каларытам і скіраванасцю да стыхіі народнага жыцця. Беларускія вершы паэта мелі выразную песенна-народную аснову. У адным з іх – пад назвай “Туга на чужой старане” – чуецца боль па роднай старонцы:

      Ой, саколка, ой, галубка!

      Не пытайся, не, —

      Што мне тошна, мая любка,

      Ў гэтай старане…

      Я ж зямліцу меў радную,

      Быў свабодзен сам.

      Ох, ці днюю, ці начую, —

      Я ўсё там ды там.

      Яшчэ адзін верш на беларускай мове “Уставайма, братцы!..” з’яўляецца яркім фактам вобразнага і каларытнага прыгожага пісьменства.

      Незвычайны лёс Вікенція Равінскага (1786 – каля 1855), верагоднага аўтара паэмы “Энеіда навыварат”. Ён адносіўся да перадавых людзей свайго часу. Удзельнічаў у Айчыннай вайне 1812 г., прайшоў з рускім войскам праз усю Еўропу, да Парыжа. Быў ад’ютантам генерала Д.С. Дохтурава, за бітву пад Барадзіно ўзнагароджаны залатой шпагай. “Вярнуўшыся на радзіму, – пісаў унук Равінскага, – Вікенцій Паўлавіч смела мог назваць сябе перадавым чалавекам, так рэзка адрозніваўся ад большасці памешчыкаў таго часу”. В. Равінскі стварыў камедыйна-сатырычныя творы “Шлюб паняволі”, “Вялікі муж субардынацыі”, вершы, якія распаўсюджваліся ў спісах. На жаль, яго творчая спадчына страчана.

      Ананімныя паэмы “Энеіда навыварат” і “Тарас на Парнасе”

      “Асноўная ідэйна-эстэтычная вартасць беларускай “Энеіды навыварат” заключаецца менавіта ў тым, што адмоўныя рысы характараў падаюцца не як “прыродныя”, а як сацыяльныя, спароджаныя прыгонніцтвам, канкрэтна-гістарычнымі абставінамі жыцця”, – адзначаў А. Лойка. Што ўяўляла сабой паэма “Энеіда навыварат”, якая прыпісваецца В. Равінскаму? Захаваўся толькі пачатак паэмы, якая, па ўсім відаць, пісалася на Смаленшчыне.

      Беларуская паэма “Энеіда навыварат” – спроба “пераапрануць” у беларускую вопратку і не ў гераічнай, а ў іроікамічнай (з грэч. “іроі” перакладаецца як “не-герой”) форме перадаць прыгоды героя са старажытнарымскай паэмы Вергілія “Энеіда”. Багі паводзяць сябе на нябёсах, як звычайныя беларускія сяляне. Замест высокіх, узнёслых апісанняў перад чытачом паўстаюць каларытныя і смешныя малюнкі штодзённага сялянскага побыту. Багі тут займаюцца звычайнымі хатнімі справамі, яны па-зямному надзелены мноствам самых нечаканых і самых экзатычных рыс характару: галоўны бог Алімпа Зеўс “гарэлку з мёдам там сцябаў” ды закусь “з паддоння пальцам калупаў”. Багіня прыгажосці Венера, што народжана з марской пены, паўстае моднай засцянковай шляхцянкай, якая “андарак з насоўкай апранула…”.

      У беларускай “Энеідзе…” захаваны СКАЧАТЬ