Юрак - аланга: бадиалар. Иброҳим Ғафуров

Чтение книги онлайн.

      Икки юз миллионли,

      юз эллик миллат,

      Узоқ фалсафанинг ҳеч ҳожати йўқ:

      Замин тарбузидан фашизм иллат

      Йўқолур жуда тез, мутлақ, абадий.

      Уруш йиллари шеъриятимизнинг энг таъсирчан, энг ўткир қуролларидан бири дўстлик ғояларини тараннум қилиш бўлди. Шеърият дўстликда енгиб бўлмас бир қудрат борлигини ғоят теран англади.

      деб ёзади Ҳамид Олимжон урушнинг дастлабки кунларида. Дўстликдан туғилган сўзлар жангчиларимизни муқаддас курашга, она юрт озодлиги учун жон олиб жон беришга, мисли кўрилмаган фидокорлик намуналарини кўрсатишга чақирди.

      Уруш йилларининг шеърияти жангчилар қалбига тез етиб борадиган шеърий шаклларни кенг ишлади. Шакл ва мазмунда халқ шеърий йўлларидан кўп фойдаланди. Хат, қасам сингари шеър турларининг юксак намуналарини яратди. Шеърият чинакам кураш санъатини эгаллади. У оддий сўзлар билан юракларни ларзага соладиган, жангларга ундайдиган бўлди:

      Жангчи Турсунларни матонатга ўргатган, улар қалбида Ватанга муҳаббат туйғуларини жўштирган бу содда ва бехад лўнда сўзлар ҳамон кишини тўлқинлантиради, ҳамон ҳаяжонга солади.

      Уруш даври қаҳрамонлик лирикасининг жанговар хусусиятларидан яна бири унинг оташин қасамёд руҳи билан тўлиқлигидир. Қасамёд руҳидаги ўтли нафас билан тўлган шеърлар, айниқса, Уйғун, Шайхзода, Миртемир сингари шоирларнинг ижодида кенг ўрин тутади. Шоирларимиз онги юксак, Ватанни англанган муҳаббат билан севадиган, унинг истиқболи учун ўтга-сувга киришга тайёр турган жангчининг реалистик образини яратдилар. Бу жангчи курашнинг нима учун бораётганлигини яхши англайди. У курашда ўзининг ҳақ эканлигини билади, нимани кимдан ҳимоя қилаётганлигини, қандай ҳимоя қилиши кераклигини тушунади. Шоир Шайхзода буни ўзининг «Кураш нечун?» деб аталган шеърида жуда чуқур ифодалаб бергандир:

      Жангда биз енгиб чиққанимиз сабабларини ўйлаганда халқимиз мана шундай юксак тушунчаси, урушнинг моҳиятини теран англаши биринчи даражали аҳамиятга эга бўлганлигини биламиз. Шеър эса эрк курашларида шундай қараш туйғуларни камол топтиришда муҳим роль ўйнади. Ўзбек шоирлари ўз шеърларида жангчиларнинг, фронт ичкарисида меҳнат қилаётган кишиларимизнинг энг нозик туйғуларига мурожаат қилдилар, уларнинг ватанпарварлик ҳисларини тарбиялашда СКАЧАТЬ