Юрак - аланга: бадиалар. Иброҳим Ғафуров

Чтение книги онлайн.

      Авайлаб, авайлаб босмасман қадам.

      Саратон кўкини куйдиргучи кундай

      Мен боғингга кириб борган дам,

      Шамолим бўлади ўзимга яраша

      Ҳарорат, қуюним…

      Бунда қаҳрамон ўзини безаши керак бўлган фидокорликдан маҳрум бир одам каби кўринади ва унинг «боғингни қиларман мен остин-устин», «Мен босиб ўтган йўл. Кўкатлар унмайдир унда сўнг» каби камчи садосидай сатрлар бир қўл билан қарсак чалишга уринган кишининг туйғуларини ифодалаётганга ўхшайди.

      Бошқа бир шоир Омон Матжоннинг оламга одамга қараши дунё гўзал, одам курашчи демоқликдан бошланади. У дунё гўзал дегач, ихтиёрида бор шеърий иқтидорини ўзининг шу ишончини баён этиш ёки куйлашга сафарбар қилади. Лекин иқтидор ҳар қанча бўлганда ҳам, иш ва айниқса, шеър иши шунинг ўзи билангина битиб қола қолмайди. Дунё гўзал дейиш учун унинг бутун гўзаллигини ҳис қилиш керак, бу гўзалликни англаш ва шу гўзаллик тушунчасида бирлашган барча мураккабликларни ёрқин фаҳмлай билиш зарур. Мен Омон Матжонда гарчи тўла камолга етиб улгурган даражада бўлмаса ҳам лекин шу камолотга олиб бориши мумкин бўлган шундай тушунча мавжуд деб ишонаман. Бу шоир дунёнинг гўзаллигини ва айни чоғда азаллигини, унинг кенглигини, у қарама-қарши кучларнинг кураши билан тўлиқлигини билади ва билгани даражасида ҳис қилади.

      Омоннинг шеърларида дунёни юқоридагича тушуниш баробарида ва айни унинг ҳосиласи бўлиб, инсон орзулари ҳақида кўп гап юритилади. Унинг хаёл тилга олинмаган ёки четлаб ўтилган шеъри йўқ даражада. Ўқувчига равшанки, орзу ҳам, хаёл ҳам инсон онгининг тубсиз ва чегарасиз маҳсулларидир. Лекин хаёл ҳар қанча чегарасиз бўлгани билан у коинот эмас, унинг ўз қирғоқлари бор. Яъни ҳар қандай хаёл бир максад билан тугайди. Шоирнинг хаёллари тоза ва гўзал бўлади. Омон бир шеърида тун рангини шеърга олиб киритиш тилаги борлигини билдиради. У зулматнинг қора юзини оқ варақлар бетига нақшламоқликни орзу қилади. Кутилмаган ва тутилмаган хаёл. Лекин бу шунчаки тагсиз хаёл эмас. Шоир бўлмаган нарсани булдирмокчи, яъни туннинг юзини чироққа солиб кўрмоқчи бўлади. Буни ҳали билинмаган, инсон учун қоронғи бўлган нарсаларни англашга бўлган эҳтиёж деб тушунайлик. Чунки шоир қоронғиликни ёритмоқчи, унинг англанмаган томонларини англамоқчи. Бундан кузатган максади эса битта: «Балки бу иш бирмуча енгиллатар одамни», дейди у. Шоирнинг хаёли гўзал дунёларга оқади. У мезбони қуёш бўлган уй тиклашни орзу қилади. Бу уйнинг бўсағасидан доимо ёруғлик ва яхшилик бошлансин, бу уйнинг шуъласи ёмонларнинг кўзини қамаштириб, уларни орқага чекинтирса деб ўйлайди. У бир тўғон қуришни хаёл қилади, лекин қурган тўғони сувнинг ўзини бўғсин-у, илҳомини бўғмаслигини истайди. У шундай гўзал хаёлларга бурканиб ўтирганида, ҳузурига ва шеърига бу хаёллардан ҳам гўзалроқ ва қимматлироқ бир нарса кириб келади у эса реал ҳаёт!

      Шундай қилиб, Омоннинг назарида бу олам гўзалу, лекин биз гўзал қилишга муҳтож олам. Бу нима дегани? Бу оламнинг бошида СКАЧАТЬ