Die biblioteek aan die einde van die wêreld. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Klein altaartjie.

      ’n Kersvlam wat flikker in die trek van die deur wat vinnig oopgestoot is.

      Geraamde foto’s:

      Foto een: Thuli en haar ma, laggend voor die ANC se destydse kantoor in Parys. Daar is die hoekbistro waar, oor wyn en met sigare en bravade en verdiep in intrige, haar pa, ’n jong-jóngman, geluister het na die oueres, die Thabo Mbeki’s, die Steve Tshwetes, die Jacob Zumas.

      Mbeki, kompleksiteit-in-tweedbaadjie-en-pyp en dromerige uitdrukking in die oë, ’n teddiebeeragtige intelligensie wat later die African Renaissance sou uitdink, ’n konsep wat die land mettertyd vergeet het. Steve Tshwete, sportiewe kaak in kontras met onwaarskynlike dik brilglase en ’n gravitas wat vertroue inboesem, selfs op daardie ouderdom.

      En Zuma, hail fellow well met, jou braaivleis-en-bier-vriend. ’n Gekkigheid, ’n roekeloosheid, in sy kom-ons-paartie-smaail.

      En nou is hy die president wat sy land laat modder vreet. Die trogleier.

      Sy kry haar ouers jammer. Al daardie jare in ballingskap. En nou het dit hiertoe gekom! Hierdie man!

      Al wat haar pa, Cat Khumalo, ooit sê wanneer haar ma Jacob Zuma opper, is dat die republiek ’n “work in progress” is.

      Dan antwoord haar ma: “Eerder ’n ramp!”

      Foto twee: Daar, dáár die bushalte waar sy en haar ma in die winterkoue op die bus na die kleuterskool gewag het. Haar ma, gesteld daarop dat hulle netjieser as die Londenaars moes aantrek. Skoner en mooier en meer versorg. Haar ma se groot vrees: dat hulle aangesien word vir slordige, agterlike Afrikane, verlore in ’n wêreldstad. Bedelaars by ’n bushalte.

      “Thuli, gaan terug spieël toe. Is dit hoe jy wil uitgaan op die strate?”

      En: “Jy verteenwoordig die nuwe Afrika.”

      Foto drie: Hogarth Road, Kensington. Die klein speelparkie. So klein, jy’s benoud. Drieverdiepingwoonstelle alom. Ses bome, sy’t daar in daardie parkie behoorlik leer tel. Boom één, boom twéé, boom drié, dan die swaai. Boom vier, boom vyf, dan die rondomtalie! En by boom ses, die gewaagde, die maagdraaiende, die suising teen die glyplank af tot in die wagtende hande van haar laggende pa.

      Foto vier: Haar pa, haar ma, en sy, veel jonger. In die middel, die ikoon in sy glansende Mandela-hemp, die messias.

      Haar pa se brom-brom-messias. Laat hulle maar so glansryk lyk op die foto. Agterna, onthou sy glashelder, in die motor ná die fotonemery, haar pa se gebrom oor hoe Mandela se man, Cyril, die ANC gaan uitverkoop aan grootkapitaal; hoedat als neerkom op kompromie en nie op revolusie nie; hoedat die land, die grond, hulle aanhou ontglip, ’n lugspieëling, altyd net voor jou, daar voor, die immer wegglyende – in haar pa se woorde – “mirage van ’n Afrika wat óns s’n is”.

      Tussen die portretjies uitgestal, pront sit hy daar met sy kort, vet beentjies en blink voetsole: haar teddiebeer wat haar pa destyds van die Ooste gebring het. Hy’t daardie dag by sy aankoms op Heathrow op sy hurke gegaan en dit aan haar gegee. Vir haar as klein dogtertjie was die sending onmoontlik lank. Sy het op die metro van die lughawe af huis toe reeds verlief geraak op die fronsgesiggie van die beertjie met sy digte hare. Maar, tuis gekom in Hogarth Road, moes sy huilend toekyk hoe hy sy knipmes neem en voor haar oë die maag van die beertjie oopsny en ’n pakkie daaruit haal.

      Haar ma het die beertjie agterna met naald en gare aanmekaargestik, ’n geel lint om sy nek gestrik, en hom aan die angstige dogtertjie teruggegee. Pas terug van die hospitaal, soos sy dit aan die kleine Thuli gestel het.

      En nou, in dié tyd dat die kampusstandbeeld van Cecil John Rhodes uiteindelik aan ’n hyskraan swaai soos aan ’n welverdiende galg, sit die beertjie daar in Thuli se slaapkamer. Nog fronsend, nog gepynigd, die operasielitteken ’n lomp toegenaaide naat oor sy bors.

      Ook, in ’n potjie langs die teddie, ’n rooi angelier.

      En ’n notatjie. Ek is jammer, Ma, en ek is jammer, Pa. Ek is op ’n sending na China.

      Aspris gebruik sy die frase waarmee haar pa hulle daar in Hogarth Road so dikwels alleen gelaat het in die Struggle-jare, op ’n sending. Sy weet hoe daardie frase die grond onder jou voete laat geepad oor die skielikheid en bestemmingsloosheid daarvan; hoe jy dan begin dwaal in die groot afwagting.

      Die onverwagsheid deel van haar pa se geur.

      Eers later, reeds op universiteit, kon sy naam begin gee aan hoe sy en haar ouers Londen ervaar het. Jy dwaal deur die onbekende strate. Jy besef: niks wat jou aan hierdie stad bind nie. Ballingskap. Jy dwaal asof jy nooit weer huis toe – Suid-Afrika toe – sal gaan nie en asof jy nie net die kantel van die lig en die reuk van die land verloor het nie, maar ook jou eie naam.

      Op ’n sending na China.

      #

      Ian Brand is tevrede met sy blog se eerste knalsinne: Vorentoe gaan jou gesig jou grootste las word. Jy gaan jouself vervloek oor jou vrygewigheid met jou bakkies – ja, jy – ek ook; álmal van ons!

      Ek sien hoedat die media anderdag Afrikaanse TV-sterre en akteurs se gesigte neem, dit vir ’n app voer wat die gesigte verouder om te wys hoe hulle twee dekades vorentoe gaan lyk. Dit op papier en digitaal uitstal.

      Besef die mediamense wat hulle doen? Besef hierdie TV-sterre en akteurs wat in hulle naam prysgegee word?

      Waar hy in sy woonstel teen die skuinstes van die Kaapse stadskom sit, begin die stad stadig vibreer. Sonstrale skiet van ver agter die Hottentots-Hollandberge oor die metropool uit.

      Die oggend-Boeings is blink vuurvlieë wat by Kaapstad Internasionaal insak ná ’n wye, gulhartige draai oor die skiereiland.

      ’n Knik van die vlerk seekant toe om passasiers ’n beter uitsig te gee oor die voet van Afrika en die stad met sy liggies wat nog flonker soos ’n juweel in die kwiksilwer see.

      Ian voel die lieflike stad om hom asemhaal. Hy verbeel hom hy ruik die geur van branders wat spat teen die Atlantiese kus en wit skuim in die inhamme van Bakoven en Clifton.

      Ook verbeel hy hom die reuk van dou op dennenaalde van die Nuwelandse bos om die voet van Duiwelspiek, en, as ’n herinnering dat hy in Afrika woon, vuurrook van Gugulethu en Langa se kant af.

      Sy maagspiere is styf ge-six-pack van gymwerk. As hy mooi kyk, glinster die gebou waarin sy kantoor sit, daar ver onder, net duskant die hawe se hyskrane, en ’n vyfverdieping-plesierboot digby die plek waar hy destyds – voor 1994 – as weermagsoldaat in die dieptes van die nag saam met Vlootduikers spesiale operasies geoefen het. Dis in die dae toe sy kop poenskop geskeer was en die twyfel sy maag soos ’n vuis laat bal het.

      Julle mense is net eenvoudig nie woke genoeg nie! skryf hy nou. Julle stommerike wat ewe vrygewig die gesellige wekroep van Facebook beantwoord om ’n foto van julleself soos julle nou lyk naas een van tien jaar gelede te pos, is onwetend besig om saam die deftigste stel data gratis te bou.

      Wat dink julle gaan Facebook met daardie pare foto’s, mooi eweredig tien jaar uitmekaar in elke Facebooker se geval, doen?

      Wel, die saak staan so: ongetwyfeld gaan daardie stelle foto’s aan ’n algoritme gevoer word as gratis opleidingsmateriaal.

      Die resultaat? Beter insig in die veroudering van die СКАЧАТЬ