Die biblioteek aan die einde van die wêreld. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ’n Dynserige dag en vaagheid oor die Kaapse vlakte: mis of rook. Die selfone mis niks nie – soos oë op uitgestrekte arms.

      Sleep-dra die dier, wat skop en hyg en die wit van oë wys. Die rooi see maak boontoe oop vir die deurgang van die Vallisteleiers wat die skaap sleep-dra. Trap-op, na die saal se boonste trappe.

      Huff-huff! Huff-huff!

      2

      Sending na China

      Thuli het vooraf niks oor haar planne om na China te gaan aan haar pa en haar ma gerep nie.

      Hoekom nie? Want sy is ’n sluipmoordenaar – soort van – wat haar eie familie gaan uitwis. Dít het sy eers werklik besef toe die vliegtuig by Shanghai se lughawe insak. When a writer is born, a family starts dying. Een slag, iewers in ’n voorgraadse lesingsaal, het sy dit gehoor.

      As dertigjarige nagraadse student wat nog by haar ouers woon, moes sy altyd die balans vind, in haarself, tussen onafhanklikheid en afhanklikheid. Soms sou haar ma vir haar sê: “Jy’s my ou dogtertjie. Bly so lank moontlik by ons,” en ander kere: “Jy’s nou ’n groot vrou. Kom, kom.”

      Daardie “groot vrou” was nooit juis oortuigend nie. Sy was die fynste in die familie. Skraal. Korter as haar ouers. Hoë wangbene, ’n wye, oop voorkop wat altyd lyk asof dit pas skoongewas is en nooit die sorge van die wêreld sal dra nie. Fyn, skerp ken: hardkoppig. Gewoonlik dra sy haar hare styf teen haar kopvel geknoop. Of bedek dit, soos die gewoonte onder sommige vrouelede van die Fees Must Fall-beweging is, met ’n helder, opvallende kopdoek. ’n Viering. ’n Opmerksaamheid. Iets wat die son en die kameraoog vang.

      Aan die een kant was haar tersluikse vertrek uit Kaapstad dus ’n onafhanklikheidsverklaring, wat haar onverwags ’n vreugde gegee het. Aan die ander kant dag sy dat sy die waarheid in China gaan ontdek. Wat sy nie voorsien het nie, was die verskrikking van keuse. Van die ou Yogi Berra-gesegde: As jy by ’n vurk in die pad kom, neem dit.

      Wat beteken dit? Dat daar nooit werklik ’n keuse is nie?

      Dat die vurk jou lot is, en nie een van die twee bene van die vurk nie?

      Want hoe kies jy tussen twee vaderlande? Een vaderland, jou pa. Ja, vir haar: die pa as vaderland, so inkorrek, so patriargaal as wat dit is. En tog, in haar geval, wáár.

      Jou gewroegte, oorwerkte, deurdrenkte pa.

      Pa met kant nog wal.

      En die tweede vaderland, die ánder been van die onmoontlike en wrede vurk, was die republiek wat meer as twintig jaar ná wat bevryding genoem is nog wag om gebore te word.

      Die republiek, nes haar pa, kapot gewroeg. Oorwerk en deurdrenk. ’n Onmoontlike ding om oor te regeer. Haar pa se woorde.

      “Só ’n geskiedenis,” sê hy altyd.

      Vat dit net, wil sy dan sê. Vat die republiek. Vát die land!

      Gryp.

      Grondgryp!

      Want: die republiek, een groot wit titelakte.

      En, wat haar betref, een groot gangsterstaat. ’n Kleptokrasie, met die diepstaat wat te papbroekig is om in een fel gebaar die grond terug te gryp en dus met allerlei krimi-uitlopers eerder afskep. Die handel in fopware, van Adidas-skoene tot sigarette, polisielede wat met bendes konkel. Kaderontplooiing. Munisipaliteite wat tot kitsbanke vir ANC-families verval, die tendersirkus …

      Hoe kan jy ’n Afrikaan wees as jou voete staan en jou voete loop op grond waarvan die titelakte meer as twintig jaar ná sogenaamde bevryding steeds spierwit is? En is dit wat die republiek wil wees: die wêreldleier in staatsboewery?

      Ja, China sou haar te staan bring voor die wrede vurk met twee bene: die een been was die belofte van ’n voorspoedige republiek in Afrika. Die ander been van die vurk: haar liewe, liewe intrigedronk pa.

      Vir haar, sy enigste dogter (“My enigste kínd!” roep hy dikwels sentimenteel uit), is hy steeds die geur van die seemis daardie oggend lank gelede toe die veerboot stadig van Calais na Dover skuif en sy, ’n klein dogtertjie, op sy skoot sit. Teen die wind in waar hulle heel voor op die boeg op ’n stoel sit terwyl die bries met hulle serpe speel: “Kyk, kyk, Thuli, the white cliffs of Dover.”

      Eers later, toe sy ouer word, het sy besef daar’s ’n snykant aan daardie frase. The white cliffs of Dover. En dat daar ’n snykant was, al die jare, aan baie van sy skynbaar terloopse opmerkings.

      ’n Man met vele bodems.

      ’n Man wat nou, tesame met als wat hy opgebou het sedert sy dae as bokwagtertjie aan die rand van ’n verflenterde township in die Oos-Kaap, ’n man wat nou bedreig word deur sy eie.

      Sy enigste.

      Sy geliefde dogter.

      ’n Man wat ver gekom het en sy pad boontoe moes oopknoei. Maar daardie dag, tydens die oorgang oor die Engelse Kanaal, was sy te klein om dit als te weet. Sy’t net na die spierwit land wat nader skuif gesit en kyk en veilig gevoel in die arms van haar pa. Hy’t die kniekombers wat hy vir haar saamgebring het uit die motor wat in die boot se buik was onder haar ken vasgehou. Knus en beskermd.

      Want was hy nie (so het sy altyd gedink) onmoontlik om te verraai nie? Hy was die geur van sy serp: diepsweet en sigaretrook, whisky en redenasies. Hoop en wanhoop.

      Maar hoop, het sy kleintyd in Londen al geleer, is intrige. Daar was ’n voorwaarde. As jy die hoop wáár wil maak. As jy die hoop wil realiseer. Moet jy knoei.

      En dít wou sy afskud. Sy wou kom daar waar hoop hóóp is. Na China, na Shanghai, het sy gekom, op reis na hoop.

      Suiwer hoop. Hoop sonder voorwaardes.

      Moet jy eers jou ouers vermoor voordat jy daardie hoop kan kry?

      Dít was haar vraag toe die vliegtuig by Shanghai indaal en sy besef: jy is ’n sluipmoordenaar, Thuli.

      Teikens is geverf op jou pa se bors, op jou ma se rug.

      Watter hoop kan daar wees vir iemand soos jy?

      Daardie geurige ANC-serp was sy lieflingserp. Dit was om sy nek geknoop die dag toe Mandela uit die gevangenis stap. Bleek en broos het die bandiet gelyk op wie die hele wêreld wag. Tuis het haar pa dikwels die VHS-band herspeel (sentiment oor die Struggle-dae, het haar ma verduidelik) en haar gewys: “Kyk, Thuli – daardie dag het Mandela ’n onsekere beroemdheid aan hom gehad. Sy vuis was talmend in die lug, sy lang lyf te maer en ingeperk in ’n stigtelike kerkpak.” (Dit was voor die tyd van die hemde.)

      Inderdaad: ontuis het Mandela daardie dag die gesigsveld van die TV-kameras ingestap, die kerkpak te konvensioneel vir hom, die ikoon.

      Hy’t uitgeput gelyk. ’n Man wat opstaan uit die siekbed van gevangenskap. Kyk mooi: niks van die latere robuuste Mandela nie. Só broos.

      Winnie, op haar plek aan sy hand, in die oë van die wêreld opnuut ’n bruid. (Onthou, dit was vóór als voor die Waarheid-en-versoeningskommissie en die hofsake uitgekom het en voordat, later, die vuilspel van die veiligheidspolisie én die sokkerklub op die lappe gekom het).

      Winnie, stigtelik en ingehoue СКАЧАТЬ