Die biblioteek aan die einde van die wêreld. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ oomblik aan ’t stoei was juis met mekáár nie.

      Net die ingewydes, van wie haar pa een was, het geweet.

      En dan sien hulle op die VHS-opname: Haar pa, jonk nog, bloedjonk en gretig, effe skuins agter die leiers op die stadsaalbalkon op die Parade in Kaapstad, toe Mandela die volk die eerste keer toegespreek het. Met Cyril Ramaphosa, die kroonprins (ja, onthou, dit was vóór) wat die mikrofoon vir Mandela vashou.

      Ja, haar pa was vir haar die geur van die kos uit die Indiërwinkel nadat hulle van Dover na die Britse hoofstad is waar haar pa by die ANC se Londen-missie moes aansluit. Hy was die geur wat uit die winkel opgedryf het van straatvlak na haar slaapkamervenster vlak onder die dakpanne van Kensington – masala en naan en hoendertikka, wierook en lemoene en stomende ryspotte. En verontwaardiging.

      Want wat sy ook van die Indiër-gesin met hul restaurant onthou, was hul verontwaardiging oor die swaarkry van die gesinnetjie bannelinge uit Afrika wat in die dak van hul restaurant moet woon.

      Die drie bakkies lamstikka en rys wat soms opgestuur is wanneer die Britse koerante die een of ander oor die Suid-Afrikaanse regime gepubliseer het.

      Dis wat haar pa vir haar was en is – geur.

      Die geur van die instemming en meelewing van die Indiër-gesin onder, die geur van kommer en boodskappers en onverwagte reise. Vreemde mense wat skielik in hul kombuisie met die lae plafon staan, hul reënjasse wat drup en hul sambrele wat na skrik en misreën en sigaretrook ruik. Haar pa was die geur van onverwagte stasies en agtervolgings en perronne en skielik op die bus spring en by die volgende halte onverwags haar hand gryp en uitspring en dan die winkel in en skielik, by die lekkergoedtoonbank, die sjokolade as troos. Die duiseligheid van suiker bo-op skrik.

      Dit was ’n geur wat haar lewe omgeef, en sy sukkel tot vandag toe steeds om die verleiding van daardie Londense troossuiker af te skud. Fees Must Fall het haar ses kilogram laat optel. Spanning en suikerontspanning.

      Al hierdie dinge het die naam Pa gedra. Dit was die wêreld van haar eerste herinneringe. Die vaderland noord van die ewenaar.

      En later, onseker, súid.

      Om al hierdie redes het Thuli daar in die water van die Huangpu-rivier, met die pyl wat aanvanklik haar rugspiere eers verdoof het maar toe ’n brandpyn deur haar rugmurg en oor haar skouer met haar nek laat opskiet het, aan die lewe gebly. Ja, weens die herinnering aan haar pa se serpgeur het Thuli daar in die water aan die lewe geklou met die Pudong-toring met sy lang nek soos dié van ’n silwer reier wat oor die rivier waak.

      Hieroor elke asemteug. Hoop. Moet. Móét.

      #

      Familieverraad was die geur van die vuurhoutjie se swael en ’n brandende kers.

      Want dit was ’n groot besluit: hoe om haar Kaapstadse kamer agter te laat. Sy sou iets vir haar ouers moes los voordat sy geepad na China; ’n boodskap. Maar wat?

      Haar ouers was klaar op hete kole oor die studenteproteste op die kampus van die Universiteit van Kaapstad, en baie senuagtig oor haar deelname. Haar ma het begryp, maar ook nie begryp nie. Haar pa het gereeld na haar gekap. Hy het ’n bedreiging vir die ANC gesien in hierdie weerbarstige jong mense wat so lief was vir die rooi van die EFF. Hulle het reeds die parlement bestorm en die minister van hoër onderwys verneder waar hy stamelend deur die geslote ysterhekke van die parlement met die protesteerders gepraat het. In Johannesburg wou studenteleiers die sekretaris-generaal van die ANC dwing om voor hulle te gaan sit. Om hom te verneder. Tot een van die ANC-gesinde studenteleiers hom gered het. Wat sou nog kon gebeur?

      En bowenal: sy eie dogter!

      Thuli het geweet dat haar ma ná haar vertrek die eerste een sou wees om tuis te kom. Eers die gerommel van die outomatiese veiligheidshek in haar ma se ore, dan die handrem van die motor. Die piep van die alarm wanneer sy langs die palmboom, digby die voordeur, die stelsel deaktiveer en eers stilstaan om te luister of sy geen voeteval, ’n vinnige skuurgeluid van klere tussen plante deur, of ’n asemhaling bespeur nie.

      Ou Londen-gewoontes. Tóé die behoedsaamheid vir die gevreesde operateurs van die Suid-Afrikaanse regime, en ook die laksmanne van die internasionale wapenhandelaars. (Dít sou Thuli eers later ontdek.) En nou: die vrees vir die inbreker hier in die misdaadgeteisterde suidelike voorstede.

      Só was haar ma. Spits altyd die ore. In die gesin word gesê: Ore is Ma se primêre organe. Haar hart sal al staan, dan luister sy nog. Haar pa se speelse waarskuwing: “Ma gaan ons nog eendag uit die graf afluister!”

      Dan sou haar ma die sleutel in die slot draai. Daarna die klank van haar eie voetstappe op die ruim voorportaal se vloer, daar aan die onderpunt van die breë trap. Haar ma het al die jare in ballingskap gedroom van ’n huis met so ’n swierige trap na ’n boonste verdieping; ’n trap wat ruim slaapkamers beloof met groot skuifvensters wat lig laat instroom en op ’n groen tuin uitkyk, beddens met dubbelkatoenlakens, gul, opgestopte kussings en badkamers met Italiaanse krane …

      Tafelberg, Duiwelspiek, in elke vensterraam.

      Haar ouers het die eiendom nog nie gekoop nie, hulle pot nog kapitaal op. Dit kom. Dit kom.

      Haar pa wou koop. Dadelik. Natuurlik het hy genoeg verdien om dadelik ’n groot verband te diens. Maar haar ma. Outyds, konserwatief. Iets van ’n trofee wat sy voor haar gesien het, dis wat die blyplek vir haar ma was. “Ons gaan dit kontant koop.”

      Haar pa het geprotesteer. “Dis onnodig! Ons neem ’n verband uit en betaal verbandrente en boonop elke maand ’n stuk van die kapitaallening af!”

      Haar ma was beslis: “As die bank die eienaar is, gaan ek nog nie voel die grond is swárt nie. Die banke is wit, julle weet tog.

      “Eers as ek kontant betaal, weet ek swart voete loop op swart aarde. Dis myne. Ek is in Afrika.”

      En koop jy die grond nou terug van die wittes? wou Thuli haar ma vra.

      Is dit nie lank terug van ons afgeneem nie?

      Vát dit!

      Maar sy’t eerder stilgebly. Want haar ouers moes boonop black tax betaal. ’n Verlangse neef se seun wat wou gaan studeer, help. Gogo in die Oos-Kaapse Karoo, maandeliks. Bloedfamilie en aankloppers om hulp, wat nie weggewys kan word nie.

      Daar aan die voet van die trap sou haar ma, instinktief die moederhen, haar liewe, liewe, swaargeleefde ma; daar sou haar ma gaan staan, haar kop skeef draai, en sonder dat sy enige ander inligting het, hoor aan die kwaliteit van die stilte, hoor aan die suising van niks, daarin sou sy hoor, soos net ’n ma kan hoor, met die oor van bloed en naelstring:

      Haar dogter, haar Thuli.

      Hul enigste.

      Is weg.

      En daar’s ’n geur van ’n brandende kers in die huis.

      #

      Terwyl die vliegtuig van Hongkong-lughawe opstyg op pad na Shanghai en oor toringhoë woonstelblokke uitswaai en haar oë die rooi puntjie van die vlerk volg soos dit oor dikgroen bosse, woonstelblokke, petroleumparke en inhamme met water en bos veeg, toe wil-wil Thuli begin huil.

      Haar ma, luisterend aan die voet van die trap.

      Haar ma, weet sy, sou haar ophaas na Thuli se slaapkamer, СКАЧАТЬ