Asbesmiddag. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ die privaatheid) en gaan sit. Voor hom, in die spieël, sien hy homself sit. Verslons in swart denim. Grys hare platgeslaap aan die een kant. Baardjie, bril. Die tipiese akademikus van ’n eens liberale universiteit, wat nou ossilleer tussen sy tradisie van weerstand en die eise van gedienstigheid aan die nuwe orde.

      Langs hom lê die magnaat agteroor in ’n duur, effe verwaarloosde swart pak. Agter die Doktor staan Sylvia glimlaggend. Sy hou die biljoenrandkop soos ’n trofee in haar hande vas. Net die magnaat se das, van die beste sy, is nuut en pragtig, soos ’n enkele pouveer wat oorgebly het. En sy knobbelrige ou hande het mooi versorgde vingers – die skrywer het gelees van die Doktor se gereelde manikure.

      Daar was geen reaksie van die ou man op Giuseppe se woorde nie, en die skrywer lei af dat die Doktor uitgeput is deur bekommernisse. Die lewensmoegheid wat dit moes bring om ’n sakeryk in die apartheidsjare te vestig en dit deur die oorgang na die nuwe regime te bestuur! As skoolseun het die skrywer al gehoor van die probleme – sy vader se swaer was dekades gelede sekretaris van Doeane en Aksyns en het in ’n groot kantoor in die Uniegebou in Pretoria gesit. As jong sakereus moes die magnaat in daardie moeilike jare van sanksies met hóm onderhandel om sy produkte landuit te kry.

      Al die kompromieë, al die nalatings; al die mooi toesprake oor hoop en harde werk; al die ambisie.

      Die skrywer se instink is om die ou heer daar te laat waar hy ontvlugting soek onder Sylvia se hande. Boonop is die bui in die salon vanmiddag onnatuurlik gedemp. Beniamino Gigli is binnensmonds van agter die potplant hoorbaar, asof sy tjank afgetrap is, en dis asof die opgerolde handdoeke en die glansplakkate van pragtige mans en jong vroue met allerlei haarstyle alle geluid absorbeer.

      Stilweg werk Sylvia aan die massiewe kop, en dis eers toe die skrywer hom regskuif en met ’n effense draai van sy kop die sjampoe-assistent se oorgooi van die handdoek oor sy skouers erken dat sy blik op die profiel langs hom val.

      Almal het hul gode. Ons gode moet liefs nie gedefinieer word nie, lees hy anderdag in Henry James, aangesien hul blote bestaan hul verdediging is. Wie of wat die god van ’n magnaat is, weet hy nie; as skrywer is hy ’n man wat storie as god gekies het. Storie het gesag. Almag. Storie vergewe. Deel straf en seëning uit. Hy is beslis voorbereid daarop dat die antwoord kan wees dat die magnaat se god uiteindelik tog wel geld is! Maar ’n mens weet nooit. Soms lê verrassing in die mees voor die hand liggende dinge – bloot omdat hulle só voor die hand liggend is dat hulle natuurlik en daarom onsigbaar is.

      Die arme magnaat, die ou Doktor, dink hy. Dat hy langs mý moet beland, en juis nou terwyl ek op soek is na ’n nuwe verhaal.

      Die skrywer dink dikwels aan homself as ’n dier op jag. ’n Skuins, maer hond aan ’t drawwe deur tye van groot honger – ’n hongerte vir andersheid en storie, ’n groot, onblusbare aptyt vir dit wat onverwags en gevaarlik is.

      Hy weet wat hierdie oerdrang genoem word. Talent. En talent is, in die laaste instansie, die kompulsie om met die oë en die ore te vreet.

      Hy leun terug en dink: Hoe totaal onverras is ek om ’n man met internasionale sakebelange hier aan te tref, een van die rykstes in ons land, tewens, in die wêreld. ’n Man wat die eienaar is van handelsmerke wat daagliks op die lippe, aan die oorlobbe en om die liggame sit van mense van Tokio tot New York tot Parys.

      Natuurlik sal die ou man hierheen kom, dink hy. ’n Man wat saam met konings kuier, smag na die vertroostende aanraking van die gewone.

      Hy lê terug en maak sy oë toe.

      Maria het ’n eenvoudige resep vir moeë oë.

      Dié behandeling word gebêre vir spesiale kliënte – of so word dit aan hulle verduidelik. Maar die skrywer kan wel dink dat Jan Alleman, wat hier opdaag vir ’n haarsny en ’n blow-dry, nie juis lou-warm teesakkies op die ooglede sal waardeer nie. Dis ’n gebaartjie van gekheid, ’n totaal onpraktiese kuurtjie vir Giuseppe en Maria se rykes en beroemdes.

      En inderdaad, die gaste waardeer die behandeling: hyself, die romansier, asook die lang argitek van kunsmuseums, boetiekhotels en gerestoureerde geboue. Ook die blinde vrou van die wynlandgoedeienaar en die afgetrede sakeman met die piano nobile met sy ongeëwenaarde uitsig oor ’n uitsonderlike kanaal in nooit volprese Venesië.

      En ja, ook die magnaat.

      Jy lê terug en die doek word om jou keel gebind. Jy word gevra of jy gemaklik is. Indien nodig, word ’n voetbankie nadergetrek. Jou geliefkoosde musiek word uitgesoek. Hulle ken almal die beperkte repertoire van Giuseppe se diskoteek en neem vir lief daarmee. Elke twee of drie maande word ’n nuwe CD egter juigend opgetower. Dis spotgoedkoop by die een of ander uitverkoping aangeskaf, en word met groot gebaar menige keer op dieselfde dag ingewy en gedurende die eerste maand gespeel, totdat al die gereelde kliënte deeglik op hoogte daarvan is.

      Terwyl die CD draai, word die temperatuur van die water versigtig op die kroon van jou hoof getoets. Die eerste stroom tref jou soos die onverwagte gaan lê van ’n swart suidooster en die skrywer dink dan onwillekeurig aan die doop met die Gees wat deur die juigkerk in die arkade skuins oorkant die salon bemark word. ’n Vredige gevoel aai oor jou kopvel. ’n Narkotiese aroma van sjampoe vul jou neus.

      Ná hierdie aanvanklike stroom plesier word jy gevra om jou oë te sluit. Warm teesakkies, wat intussen in die ketel langs die stapel handdoeke gebrou het, word teer op jou ooglede geplaas. Jy sit daar, in al jou gekke eksentrisiteit, en om jou styg en daal die kletsery saggies.

      En dis op so ’n dag – die dag van die skrywer se eerste blik op die biljoenêr – dat die magnaat se bui vertroebel word deur die voormalige Bata-verkoopsdametjie se verhaal van haar oupa se kankerlong. Maar dit hoor die skrywer eers later. Dit het waarskynlik gebeur terwyl hy nog besig was om te parkeer, of sy hand met kleingeld uitgehou het na die swaar vrou met die afgemete voetstappe. Dalk terwyl hy afgestap het na die steeg en verby die Nokiawinkel gekom het, of toe hy gedraal het by die bergfietse in die fietswinkel se venster.

      Alhoewel die pers die magnaat deur die jare met afstandelike respek gehanteer het, het ’n blog onlangs verskyn soos ’n rot wat vanuit ’n rioolpyp die helder daglig binneskarrel. Daarna het nog ’n blog die snoet uitgesteek. En gou was daar ’n swetterjoel opinies verstrooi oor die internet. Só gaan dit maar in hierdie tye dat nuus met ’n groot N aan die sterf is – jy is in die hande van enigeen wat ’n rekenaar besit. En dit help nie jy sê hulle moet koek kry as die brood gedaan is nie.

      Die rotbloggers se tema was die magnaat se geskiedenis van asbes­mynbedrywighede. Sy aftakelaars (en dalk was daardie BEE-opgepompte Jong Turke daaragter, wie sal ooit weet?) het aangevoer dat sy ryk, al het dit deur die jare vertak tot ’n groot empire wat baie industrieë en handelsmerke huisves, gebou is op die beskadigde longe van vele dooie en sterwende mans. Sy lojaliste (en in hierdie dorp is daar baie van hulle) het geargumenteer dat die kankerwekkende effek van asbes in sy dae as asbeskoning haas onbekend was.

      Hoe ook al, toe die voormalige skoenwinkelassistent met plebejiese onskuld begin klets het oor haar sterwende oupa wat eens in ’n asbesmyn in die noorde gewerk het, het die magnaat skynbaar geïrriteerd gesê: “Vandag wil ek stilte hê.”

      Natuurlik was sy heeltemal onskuldig; sy is maar ’n eenvoudige jong vrou uit die township. Al wat sy weet, is dat hy ’n man van onmeetlike rykdom is, ’n waardige ou gentleman wat weekliks deur ’n chauffeur gebring word vir sy afspraak met seep en water.

      Dit alles het die skrywer eers agterna gehoor, nadat die ou magnaat daardie middag die salon verlaat het. Toe sou hy die hande op die stoel onthou: verknot en woedend.

      Dit was ’n slegte oomblik vir ’n ou man wat al teenoor Giuseppe opgemerk het dat hy jaloers СКАЧАТЬ