Asbesmiddag. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ lewe wat gelei word in die werkershuisies anderkant die bult, buite sig van die plaashuis.

      Hulle het geruik na Mum. Soms was die goedkoop reukweerder gedaan en dan was daar die reuk van sweet, ’n malse geur gemeng met dié van vuurrook en die beesmis waarmee hulle die vloere van hul strooise gesmeer het. Om hulle het die reuk van ongesoute vleis gehang. Hulle het soggens werk toe gekom met ledemate wat blink ingevryf is van die beesvet, en hom laggend in hul arms gevang as hy by die kombuisdeur uitstorm na waar hulle nog in aantog was met die voetpaadjie.

      Apartheid het baie liefdes verbloem.

      Hy was ’n onrustige kind en om hom stil te hou, het hulle hom oral oor sy lyf gevryf. Dit het ’n heerlike kalmte oor hom laat kom, ’n dromerigheid, ’n verliefdheid. Hulle was oppassers – in die taal van die tyd is hulle “kindermeide” genoem – en hulle had hul eie geheime. Van sy vroegste herinneringe is aan so ’n vrou, waar hy wiegend vasgebind op haar rug lê terwyl sy hande-viervoet rooi politoer aan een van die opstal se stoepe vryf. Dit was ’n nêrensgevoel, ’n gevoel van geborgenheid, van narkotika. Hy kan die herinnering nou nog na bo wil: die dik bruin hande wat die rooi politoer uitstoot, die borsel wat stewig vryf totdat die son in die stoep kom sit, so helder soos daar bo in die hemel. Hul verhale en hul taal het soos ’n kombers oor hom gevou en as hy kon, sou hy hulle nou elkeen gaan opsoek. Maar hulle het verdwyn in die naamloosheid wat die ruimte vorm vir soveel swart en bruin karakters in die verhale van hierdie land.

      Hy vermoed dat Maria, nes Giuseppe, haar slagoffers versigtig kies. In ander omstandighede, en met ’n ander lyf, sou sy geliefde Maria ’n courtisane van groot faam kon wees.

      Hy en die ander kliënte is mense wat hier kom wegkruip teen die dinge wat hulle jaag, en Maria, ondanks haar gebrek aan skranderheid, weet dit instinktief.

      Hulle is hier om ou herinneringe op te soek, en dit het haar nie ontgaan nie, vandaar die rituele wat sy bedink het.

      Hy kom hier as akademiese vlugteling – Engels het ’n beter woord: refugee – uit die moderne universiteit. Hy is een van daardie treurige siele wat instinktief sy rug draai op die omsendbrief, die agenda. Op wat hy beskou as die burokrate se aanslag op die ruimte van die dink.

      In die burgeroorlog waarin die kampuslewe ontaard het, is dit nie ’n gewilde loopgraaf om te beman nie.

      Maria begryp dat elkeen van hulle op vlug is: die argitek voor die vergrype wat nouveau riche-ontwikkelaars teen die landskap pleeg, die plaaslike politikus voor die inkalwing van ou instellings en die opmars van nuwe mag, die oud-burgemeester voor die ekologiese ramp van taalsterfte, en die blinde vrou ylings voor die niet. Die staatspatoloog vir die starende oë van die lyke wat sy oopslag ten einde aandadigheid forensies te kan bewys.

      Terwyl die nuwe republiek twaalf jaar ná bevryding ylings en halsoorkop sy gang gaan, koek hulle hier saam, expats in die wagkamer van handdoeke en sjampoe, stoom en olies.

      Hulle kom hierheen vir eenvoud. Vir die goedkoop stereo’tjie, so anders as die gesofistikeerde klankstelsels wat kristalhelder musiek deur hul huiskamers stoot. Hulle kom vir die pierinkie met vyf olywe daarin, deur Giuseppe opgedien soos ’n offerande van groot waarde, soms met ’n bewende hand. Hulle kom vir die koffie, wat spesiaal is en opvallend duur. Hulle kom veral vir die geskerts en kletsery met siele uit ’n wêreld wat kleiner en eenvoudiger is as die wêrelde wat elkeen van hulle bewoon.

      So kry hy hier by Maria, die masseuse Sylvia en die sjampoe-assistent ’n blik op ’n lewe waar die prys van ’n tweedehandse motor-onderdeel en die naaste plek om dit in die hande te kry, van uiterste belang is. Hierdie vroue weet presies waar die winskopies van die dag – poeiermelk, vleispasteie of sopbene – te kry is. Die slapte van die munisipale kliniek en die probleme met gehuurde verblyf word eindeloos uitgerol terwyl hul vingers oor sy kopvel dool.

      Toe die skrywer daardie dag vir die eerste keer langs die magnaat sit, is die ou heer nie in ’n goeie bui nie. Die koerante het pas berig oor ’n komplekse poging tot oorname, ’n vyandelike toenadering tot een van die ou heer se kleiner maatskappye. Geensins ’n verkwiklike verhaal nie. ’n Groep jong sakemanne (diegene wat verantwoordelik is vir die nuwe gholflandgoed wat nou die eens pragtige wingerdheuwels met kikoejoe en gekke klein vlaggies bedek) wil ’n vastrapplek in die magnaat se empire kry. Daar word geskinder dat die Jong Turke hul direksies volprop met “kwotas”, die pejoratiewe term vir onbekwame swart direkteure met goeie regeringskontakte.

      Dalk is dit dít wat die magnaat ontstel het; dalk is dit die onlangse oorlye van sy eggenoot, wat voor haar afsterwe in hul villa in een van die dorp se stil ou buurte gelê het en aan wie miljoene rande geen lewenskrag kon teruggee nie. Almal het geweet van haar. Alhoewel die egpaar in die gewone gang van sake publisiteit vermy het, was hulle in ’n groot mate deel van die dorp se openbare bewussyn danksy hul bewilliging van fondse vir kuns en kultuur.

      Tewens, in die lewe van elkeen in die salon wat deur daardie versteekte kamera in die plafon gedokumenteer sou word, had die Doktor, die ou nyweraar, ’n rol. Aan die oud-burgemeester met taalangs het hy geld bewillig om veeltaligheid te bevorder. Die argitek word besig gehou met die restourasie van die oudste geboue in hierdie dorp én ander dorpe om die Kaaps-Hollandse argitektuur vir die nageslagte te bewaar, alles befonds deur die magnaat. Die blinde vrou is na Zürich danksy ’n wenk en met behulp van fondse wat die magnaat diskreet deur ’n tussenganger beskikbaar gestel het. Giuseppe se seun is op kollege; sy klasgeld word betaal deur die ou Doktor, wat al jare hier kom.

      Nie een regular weet van die ander se skatpligtigheid teenoor die magnaat nie. Dis net hy, die skrywer, wat dit vermoed. En natuurlik Giu­seppe. Hy weet van als. Hy voer immers intieme fluistergesprekke met wie ook al elke dag onder die wit doek onder sy hande sit.

      Wat die presiese rede vir die ou heer se grommerigheid is, weet die skrywer egter nie op hierdie dag nie. Toe hy die arkade – wat hom soms aan ’n steeg herinner – binnegekom het, het hy die magnaat se motor ’n paar tree weg voor die fietswinkel geparkeer sien staan, die chauffeur wagtend agter die wiel – ’n seker teken aan die buurt se winkeleienaars dat “die Doktor” se kop gemasseer word deur Sylvia. Later sal sy wel, fooitjie in die hand, spoggerig by die sentrum uitstap en daar in die straat tot in die fynste besonderhede rapporteer oor die stand van die magnaat se gesondheid en sy bui.

      Die romansier kom al jare na Giuseppe se salon. Die magnaat kom gewoonlik soggens, wanneer die skrywer óf tuis aan die skryftafel sit óf op kampus is. Dis net sedert die ou heer se kragte weens verslegtende gesondheid so erg begin taan het dat hy hom wend tot middagbesoeke.

      Die skrywer vermoed dat die middag die magnaat goed pas. Die oggendenergieë wat deur hul mooi dorp vol jongmense bruis, het dan weggeëb. ’n Doodsheid lê oor die sentrum waar die salon is. Dis die stil ure. Water en seep wat gedemp klots; Maria en Sylvia wat fluister in die teenwoordigheid van soveel geld en mag.

      Dus was hy voorbestem om die Doktor hier aan te tref. Dis ook lankal – jare, sou hy meen – Giuseppe se wens dat hulle twee hier in gesprek moet tree, die skrywer en die moeë ou sakereus.

      Op sy manier is Giuseppe nuuskierig. Enersyds is daar die man wat deur keurigheid en fatsoen sy biljoene moes maak, en die deug moes opvoer in onderhoude en toesprake. Andersyds die man wat as kunstenaar juis die dissidente weg moet inslaan en sy eie konvensionaliteit deurentyd die stryd moet aansê.

      Die een wat sukses via fatsoenlikheid moet najaag; die ander wat sy sukses juis vind in die onfatsoenlike.

      Giuseppe, die klein impresario. Hy begryp dinge goed, want dekades al werk hy met pratende koppe.

      In ieder geval, op hierdie middag van hul ontmoeting, terwyl die skrywer na die wasbakke gelei word, sê Giuseppe in sy sonore Italiaanse stem: “Doktor, die СКАЧАТЬ