1920-1930 жылдардағы Қазақстан халқы. К. А. Саркенова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ өкілдері бірігіп қабылдаған қаулы бойынша 1920 жылдың 3 – 11 қаңтар аралығында Ақтөбеде 1-кеңестік қырғыз (қазақ) өлкелік конференция өтті, онда барлық қазақ облыстарын бір кеңестік республикаға біріктірудің қажеттілігі туралы қаулы қабылданды. Ол алғашқыда РКФСР құрамында автономия болуы тиіс еді. Сонымен 1920 ж. 26 тамызда В.И.Ленин және РКФСР Орталық Атқару комитетінің төрағасы М.И.Калинин “Қырғыз (Қазақ) Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасын құру туралы” декретке қол қойды79. Қазақ АКСР-нің құрамына Семей (Павлодар, Семей, Өскемен, Зайсан, Қарқаралы уездері), Ақмола (уездер – Атбасар, Ақмола, Көкшетау, Петропавл, және Омбы қаласының бір бөлігі), Торғай (Қостанай, Ақтөбе, Ырғыз және Торғай уездері), Орал (Орал, Лбищенск, Темір және Гурьев уездері), Орынбор (Орынбор-Покров, Орск, Краснохолм, Илецк, Шарлық, Исаеводедовск және Петров аудандары) губерниялары мен Манғыстау уезі, Закаспийск обл. Красноводск уезінің 4, 5 Адай болыстықтары; сонымен қатар Қазақ АКСР-нің құрамына Синемор болыстығы және Астрахан губерниясы Бөкей ордасының 1-және 2-Приморье округіне қарасты бұрынғы қазыналық жерлер; жағалау жерлері, Сафрон, Ганюшкин, Николаев (соңғысы – шаруашылық жағынан ыңғайлы деп Астрахан губерниялық Атқару комитеті құрамында қалдырылған) болыстықтары кірді.

      Қырғыз (Қазақ) автономиялық республикасына қарасты Орынбор-Торғай губерниясы төрт: Қостанай (Семей губерниясы, Петропавл уезінің Қостанай бөлігі); Торғай (Торғай мен Ырғыз уездері); Ақтөбе (Ақтөбе, Темір және Адай уездері) және Орынбор (бұрынғы шекара шеңберінде қалдырылды) губернияларға бөлінді.

      Қырғыз (Қазақ) автономиялық республикасы мен Сібірдің Омбы уезі (Есілкөл станцасы Қазақ АКСР-і аймағында қалдырылды) аралығында шекара белгіленді. Шекара сызығы Петропавл арқылы Есілкөл станцасынан шығысқа қарай, одан әрі Кіші Қараой, Їлкен Қараой көлдері, Қара Терек шатқалынан солтүстікке қарай, яғни орыс болыстықтарының оңтүстік шекарасы арқылы Ертістегі Черлак станицасына (Қазақ АКСР-інде қалдырылған) жүргізілді. Қырғыз (Қазақ) автономиялық республикасының Орынбор-Торғай губерниясы (РКФСР БОАК-нің 1921 жылдың 28 мамырындағы қаулысының өзгеруіне байланысты) үш губернияға – Орынбор (Ор және Орынбор уездері), Ақтөбе (Ақтөбе, Ырғыз, Темір, Ойыл уездері), Қостанай (Торғай, Қостанай Всехсвятск ауданымен бірге (РКФСР БОАК-нің 1921 жылдың 8 желтоқсанындағы қаулысына сәйкес) бөлінді. Сонымен, жаңа әкімшілік бөлініс (1924 жылдың 14 қаңтарына дейін екенін ескеру қажет) мына құрамда бекітілді:

      Дерек: Сулькевич С.И. Административно-политическое деление строения СССР. – Л., 1926. – С. 161 – 162.

      Ұлттық-аумақтық құрылыс саласындағы басты оқиға – 1924 жылғы Орта Азиядағы ұлттық межелеу. 1924 жылы қыркүйекте Түркістан республикасы ОАК-нің сессиясы Жетісу мен Сырдария облыстарына Түркістан АКСР-і құрамынан шығып, Қазақ АКСР-іне бірігу құқығын берді. КСРО БОАК-і Түркістан ОАК-нің қаулысын мақұлдады. Сонымен, 1924 жылы қарашада Қазақ АКСР-і республикаға қайтарылған аудандарды қабылдау туралы Ревком құрды. Оған әкімшілік, территориялық және СКАЧАТЬ