Остазбикә / Жена муллы (на татарском языке). Гаяз Исхаки

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Арадан бер кеше торды да сүзгә башлады (бу кешене Җәгъфәр әфәндегә Петербургтагы музыка академиясе мөгаллиме дип таныштырганнар иде):

      – Әфәнделәр, безнең мөкатдәс җәмгыятемезнең максаты болгар музыкасын саклау вә аның табигый матурлыгын җуймау идеке һәркемгә мәгълүм. Без, бу хезмәтне итәр-итмәс, үземезнең өлешемезгә шундый мөкатдәс хезмәт төшдеке өчен бик шатмыз. Һәрвакыт Җәнабе Хактан шул хезмәтемездә дәвам итәргә ярдәм итүен телимез! Безнең бу эшемезнең кирәклегендә һичкемнең шөбһәсе булмаса да һәм дә болгар музыкасының галилеге хакында берәүнең дә шиге булмаса да, мин, болгар музыкасының бу көннәр әһәмиятле көннәре булганга, аеруча безнең арамызда, безне үзенең безнең җәмгыятемезгә килүе берлән шат иткән Җәгъфәр әфәнде булганга, безнең болгар музыкасы хакында булган фикеремезне сөйләмәкче булам. Һәм дә Җәгъфәр әфәнденең Җәнабе Галиеннән (өстенлек иясеннән), әгәр безнең аңлавымыз яңлыш булса, дөрестләвен үтенәм. Чөнки бер милләтнең милли музыкасын милли кеше кадәр һичкем аңлый алмыйдыр. Болгар музыкасы Ауропа музыкаларыннан бөтенләй башка, Ауропа музыкасы күңелнең бер ягыннан чыкса, болгар музыкасы икенче ягыннан чыга. Ауропа музыкасы күңелгә бер яктан рәхәт бирсә, болгар музыкасы икенче яктан рәхәт бирә. «Болар кайсысы бөек?» – дигән сүзгә мин җавап бирә алмыйм. Минемчә, болар икесе дә бөек, икесе бер-берсеннән башка ярты гына, икесе дә бер-берсен камилли. Ауропада музыканың алга китүе, тәмам музыкамыз камил дию, минемчә, болгар музыкасын без аңлый башлаган һәм дә анардан файдалана башлаган көннән булырга кирәк. Болгар музыкасы унтугызынчы-егерменче гасырларда артык моң, бик бертөсле, дип яманлана иде. Шуның өчен анарга ул вакытта әһәмият бирелмәгән иде. Ләкин хәзер шул сүзләр, ягъни «бик моң, бик бертөсле» дигән сүзләр макталу өчен әйтеләдер.

      Аның моңлыгы үзенә бер гүзәллек бирә, безне үзе берлән әллә нинди ерак-ерак киләчәкләргә һәм дә үткән хисләргә алып китә. Безне егерме ел элек булган кешеләремез берлән, дустларымыз берлән күрештерә, сөйләштерә, ниһаять, еглаштыра, куркынычлы киләчәкләр, яхшы киләчәкләр арасындагы пәрдәне күтәрә, безне тагы анда илтеп куя, андагы эшләрне, андагы хәлләрне күрсәтә. Аның бертөслелеге безнең табигатемезгә мантыйкыйлык бирә, фикерләремезне, уйларымызны акыртын гына йомшата, үземезгә сиздерер-сиздермәс кенә үзенә кирәк якка алып китә. Аның моңлыгын, бертөслелеген гаеп иткән кешеләр – сандугачның тавышын ишетеп, әтәчтән өйрәнергә кушкан кешеләр иде.

      Аларда музыканы аңлау, аның файдасын белү бик аз иде. Шуның өчен аларны гаепләргә дә ярамый. Болгар музыкасының бер артыклыгы һәм дә, минемчә, иң әһәмиятле артыклыгы – аның бөтен тамырлардан йөрүе һәм дә кирәкле җирләрен чеметтереп-чеметтереп алган төсле булуыдыр. Бу хисне аңлатырга сүз юк. Һәммәгез дә, әлбәттә, үзегез татыгансыз! Болгар музыкасы бу үзенчәлеге берлән һичбер вакытта үз исемен югалтмаячак, һәм дә йөрәкләреннән чыккан болгарларның да исемнәрен үзе берлән бергә кыямәткә кадәр алып барачактыр! […]

      Бу СКАЧАТЬ