Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. Отсутствует

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ Głównym stymulatorem jego wydzielania jest peptyd o nazwie angiotensyna II. Z kolei tworzenie angiotensyny II zwiększa enzym proteolityczny o nazwie renina. Renina jest wydzielana przez nerki. W czasie wysiłku rośnie napięcie układu nerwowego adrenergicznego (p. str. 50) oraz zmniejsza się objętość osocza (p. str. 68). Oba te czynniki zwiększają wydzielanie reniny i w następstwie wytwarzanie angiotensyny II. Wydzielanie aldosteronu wzrasta również pod wpływem zwiększonego stężenia jonów potasu we krwi. Wysiłek o niewielkim obciążeniu nie zmienia lub powoduje jedynie niewielki wzrost stężenia aldosteronu we krwi. Stężenie to wzrasta w miarę wzrostu intensywności i czasu trwania wysiłku. Duże wzrosty stężenia następują w czasie wysiłków długotrwałych, którym towarzyszy odwodnienie. Również wysiłek krótkotrwały o dużym obciążeniu zwiększa wydzielanie tego hormonu. Trening nie wpływa istotnie na wydzielanie aldosteronu.

      Wzrost stężenia aldosteronu po wysiłkach krótkotrwałych nie ma prawdopodobnie znaczenia fizjologicznego i jest reakcją kory nadnerczy na stres, jakim jest wysiłek. W czasie tego typu wysiłków nie dochodzi bowiem do zaburzeń bilansu wodno-elektrolitowego. Natomiast w czasie wysiłków długotrwałych dochodzi do utraty wody. Tracony jest też sód (z potem). Zwiększone stężenie aldosteronu nasila wchłanianie zwrotne sodu w nerkach. Za wchłanianym sodem podąża woda. Tak więc zwiększone stężenie aldosteronu we krwi przyczynia się do utrzymania objętości łożyska naczyniowego w czasie wysiłku.

Kortyzol

      ACTH jest jedynym stymulatorem wydzielania kortyzolu. Odpowiedź warstwy pasmowatej kory na działanie ACTH jest szybka. Należałoby zatem oczekiwać, że stężenie kortyzolu wzrastać będzie równolegle do wzrostu stężenia ACTH we krwi. Zarówno wysiłki o niewielkiej intensywności, jak i wysiłki krótkotrwałe o umiarkowanej intensywności nie wpływają na stężenie kortyzolu we krwi, a często obserwuje się nawet niewielkie obniżenie stężenia tego hormonu. Wydaje się, że wzrosty stężenia ACTH są zbyt małe lub krótkotrwałe, tak że nie zwiększają znacząco sekrecji kortyzolu w czasie tego typu wysiłków. Stężenie kortyzolu we krwi rośnie dopiero w czasie wysiłku o obciążeniu 50–60% V̇O_2max i zwiększa się nadal w miarę wzrostu obciążenia. W czasie długotrwałego wysiłku o znacznym obciążeniu wzrost stężenia kortyzolu we krwi jest równoległy do wzrostu stężenia ACTH. W czasie wysiłku supramaksymalnego stężenie kortyzolu we krwi nie ulega zmianie i wzrasta dopiero w kilkanaście minut po jego zaprzestaniu, nieco później niż wzrost stężenia ACTH. Zwłoka ta jest spowodowana upływem czasu od zadziałania ACTH na komórki warstwy pasmowatej do chwili zwiększenia syntezy i wydzielania kortyzolu. Wysiłki siłowe również zwiększają wydzielanie kortyzolu. Trening wytrzymałościowy nie zmienia spoczynkowego stężenia kortyzolu we krwi. Większość badań wskazuje, że zmniejsza przyrost wydzielania w czasie wysiłku (czyli podobnie jak ACTH).

Znaczenie wzrostu stężenia kortyzolu we krwi w czasie wysiłku

      Wzrost wydzielania kortyzolu po wysiłkach siłowych i krótkotrwałych o dużej intensywności jest jednym z elementów uogólnionej reakcji ustroju na stres, jakim niewątpliwie są tego typu wysiłki. Natomiast wzrost wydzielania kortyzolu w czasie wysiłków długotrwałych odgrywa kluczową rolę w adaptacji ustroju do wysiłku. Hormon ten wywiera tzw. przyzwalający wpływ na lipolityczne działanie amin katecholowych w tkance tłuszczowej, co ułatwia hydrolizę triacylogliceroli i w następstwie przyczynia się do wzrostu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi. Nasila też wpływy układu adrenergicznego na układ krążenia. Ponadto kortyzol zwiększa proteolizę i glukoneogenezę w wątrobie, a więc przyczynia się do zwiększenia wytwarzania glukozy. Ta ostatnia rola jest kwestionowana przez niektórych badaczy. Wskazują oni, że ze względu na czas utajonego działania kortyzolu na proces glukoneogenezy wpływ ten może zachodzić jedynie w czasie wielogodzinnych wysiłków.

Hormony warstwy siateczkowatej

      Nie ma jednoznacznych danych o wpływie wysiłku na wydzielanie hormonów płciowych przez korę nadnerczy.

      1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy

      Tarczyca syntetyzuje i wydziela do krwi dwa hormony: tyroksynę (T₄) i trijodotyroninę (T₃). Synteza i uwalnianie tych hormonów do krwi są regulowane przez TSH. Stężenie TSH we krwi wzrasta w czasie wysiłków o obciążeniu powyżej 50% V̇O_2max i rośnie w miarę wzrostu obciążenia. Równocześnie stężenie T₃ i T₄ nie ulega większym zmianom. Wzrost stężenia T₃ i T₄ we krwi obserwuje się natomiast w czasie wysiłków wielogodzinnych, a także w kilka godzin po wysiłkach siłowych i supramaksymalnych. Opóźnienie to jest następstwem faktu, że dopiero po pewnym czasie działanie podwyższonego stężenia TSH na tarczycę ujawnia się w postaci wzrostu stężenia T₃ i T₄ we krwi.

      Znaczenie wzrostu stężenia T₃ i T₄ we krwi w czasie wysiłku pozostaje niejasne. Czas utajonego działania T₃ wynosi kilka godzin, a T₄ 1–2 dni, zatem hormonom tym trudno jest przypisać bezpośrednie wpływy na organizm w czasie wysiłku. Hormony te nasilają lipolityczne oddziaływanie katecholamin, a także wpływ tych ostatnich na układ krążenia. Wzrost stężenia T₃ i T₄ we krwi może odgrywać również pewną rolę w termoregulacji w czasie wysiłku.

      Trening prawdopodobnie nie wywiera istotnego wpływu zarówno na spoczynkowe, jak i powysiłkowe stężenie omawianych hormonów we krwi.

      1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady)

      U obu płci przysadka wydziela dwie gonadotropiny: hormon folikulotropowy (FSH) i hormon luteinizujący (LH). Dotychczasowe wyniki badań nad wpływem wysiłku na wydzielanie gonadotropin są rozbieżne, a więc nie pozwalają na jednoznaczne określenie kierunku zmian w przypadku wysiłków siłowych, maksymalnych, supramaksymalnych i wytrzymałościowych. Trening wytrzymałościowy zwiększa, według niektórych badaczy, spoczynkowe stężenie LH u kobiet oraz zmienia wzorzec pulsacyjnego wydzielania tego hormonu. Nie ma natomiast pewnych danych o wpływie treningu na wydzielanie FSH.

Jajnik

      Wydzielanie hormonów płciowych u kobiet w okresie rozrodczym charakteryzuje się cyklicznością. W fazie folikularnej cyklu miesiączkowego rośnie we krwi stężenie estrogenów i FSH. W końcu tej fazy cyklu następuje niewielki wzrost stężenia progesteronu. Pod koniec fazy folikularnej następuje bardzo szybki wzrost stężenia LH, co wywołuje jajeczkowanie. W fazie lutealnej cyklu rośnie wydzielanie estrogenów i progesteronu. Wysiłek jednorazowy zwiększa stężenie estradiolu we krwi w fazie folikularnej, a w fazie lutealnej zwiększa stężenie zarówno estradiolu, jak i progesteronu. Ponieważ wydzielanie obu gonadotropin nie ulega większym zmianom, uważa się, że wzrost stężenia estrogenów i progesteronu jest następstwem spadku tempa ich eliminacji w wątrobie, nie zaś wzrostu wydzielania przez jajniki. Trening zmniejsza wydzielanie zarówno estrogenów, jak i progesteronu. Następstwem tego są zaburzenia cyklu miesiączkowego. Zaburzenia te występują u wielu kobiet uprawiających różne rodzaje sportu. Zagadnienie to omówiono szczegółowo w rozdziale 3.

      Trening wytrzymałościowy zmniejsza u kobiet stężenie androgenów nadnerczowych we krwi w spoczynku.

Jądro

      Jądro pełni podwójną funkcję: wytwarza męskie hormony płciowe, z których najważniejszym jest testosteron, i plemniki. U dorosłych mężczyzn testosteron jest niezbędny do utrzymania prawidłowej czynności kanalików nasiennych oraz wywiera działanie anaboliczne.

      Wysiłek СКАЧАТЬ