Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi. Bogusława Beata Kaczmarek

Чтение книги онлайн.

      Symbole graficzne – tworzenie i adaptacja

      Symbole graficzne Makatonu stanowią graficzną reprezentację pojęć słownictwa podstawowego i dodatkowego. Są to proste, biało-czarne, rysunki liniowe, utworzone w taki sposób, aby można było je bez większego trudu narysować ręcznie i wykorzystać do nauki języka (formy gramatyczne). Powstały jako ostatnie podczas badań dotyczących polskiej wersji Makatonu. Podobnie jak w przypadku znaków manualnych, dopasowano je do każdego pojęcia wersji eksperymentalnej słownictwa podstawowego, a następnie poddano weryfikacji.

      Tworzenie symboli graficznych obejmowało dwa etapy:

      Znaki graficzne Makatonu, pomimo że w założeniu są uniwersalne i stosowane w wielu krajach Europy, wymagały adaptacji oraz opracowania na nowo, głównie te, które odzwierciedlały kulturę brytyjską i różniły się od polskiej (ilustracje 14 i 15).

      Ilustracja 14. Wybrane brytyjskie symbole graficzne i nowo utworzone znaki polskie

      Źródło: Kaczmarek 2013a i b.

      Ilustracja 15. Przykłady modyfikacji brytyjskich symboli graficznych

      Źródło: Kaczmarek 2013a.

      Badania weryfikacyjne zmodyfikowanych brytyjskich symboli pokazały, że adaptacja nie odzwierciedla kultury polskiej (wiele znaków nie było czytelnych dla osób badanych), dlatego opracowano je na nowo i ponownie poddano analizie (ilustracje 15, 16 i 17).

      Ilustracja 16. Przykładowe polskie symbole graficzne słownictwa podstawowego:

      „herbata” i „kawa”

      Źródło: Kaczmarek 2013a.

      Ilustracja 17. Przykładowe polskie symbole graficzne słownictwa dodatkowego: „herbata” i „kawa”

      Źródło: Kaczmarek 2013b.

      Wiele znaków graficznych wersji polskiej opracowano na nowo nie tylko z powodu innego przedstawienia wizualnego obiektu, ale przede wszystkim ze względu na opracowane (nowe) słownictwo polskie (ilustracja 18).

      Ilustracja 18. Przykładowe symbole graficzne utworzone do polskich pojęć słownictwa podstawowego

      Źródło: Kaczmarek 2013g.

      Symbole graficzne polskiego słownictwa dodatkowego (pojęcia tematyczne) również częściowo adaptowano i utworzono na nowo, aby odpowiadały polskim pojęciom oraz reprezentacjom graficznych nazwanych obiektów (ilustracja 4).

      Polskie znaki graficzne, w odróżnieniu od wersji brytyjskiej, ze względu na gramatykę nie obejmują haseł wpisanych wewnątrz symbolu graficznego, np. w piktogramach lub PCS; hasła podpisywane są nad lub pod symbolami, nie wewnątrz wraz z figurą20 (ilustracja 19).

      Ilustracja 19. Sposób podpisywania symboli graficznych

      Źródło: opracowanie własne.

      Zasadę podpisywania symboli graficznych na zewnątrz figury wprowadzono (w Polsce) z dwóch powodów. Po pierwsze, język polski jest gramatyczny i możliwość odmiany słów jest istotna dla użytkowników uczących się języka (ilustracja 20). Po drugie, badania weryfikacyjne wśród dzieci wykazały, że dla wielu z nich pojęcie wpisane wewnątrz symbolu odczytywane jest jako znak graficzny należący do figury. Odmiana gramatyczna słowa przyczyniała się do błędnego lub braku rozpoznania symbolu, który wcześniej był dla dzieci czytelny. Odmieniony wygląd graficzny wyrazu wraz z rysunkiem sprawił, że część badanych odczytywała to jako nowy, inny symbol.

      Ilustracja 20. Odmiana gramatyczna w symbolach graficznych Makatonu

      Źródło: opracowanie własne.

      Tematy symboli graficznych – reguły systemu

      Zasada, według której utworzono symbole graficzne Makatonu, odzwierciedla trzy podstawowe kryteria (Walker 1977) (ilustracja 21):

      ● ikoniczności, tak aby czytelnie przekazywały znaczenie pojęć, które reprezentują;

      ● prostoty (bez zbędnych szczegółów), tak aby mogły być narysowane21 i wykorzystane w funkcjonalny sposób, podobny do pisania;

      ● logiczności, tak aby tematy języka wspierały i zachęcały użytkowników do podnoszenia kompetencji nie tylko komunikacyjnych, ale i językowych.

      Ilustracja 21. Kryteria symboli graficznych Makatonu

      Źródło: opracowanie własne.

      Symbole graficzne Makatonu (niektóre) odnoszące się do pojęć wysoce abstrakcyjnych, których nie można przedstawić ikonicznie, wykorzystują wizualne połączenia z formą znaku manualnego (ilustracja 22).

      Ilustracja 22. Przykłady symboli graficznych (polskich) Makatonu odnoszących się do gestów Makatonu

      Źródło: СКАЧАТЬ