Еуропа жəне Америка елдерінің қазіргі заман тарихы (1945-2009). Бақыт Бөжеева

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ түрде енуі және БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің түпкілікті келісімін алмай жатып, Саддам Хусейн жүйесін құлату сияқты мәселелер аясында келіспеушіліктер сақталды.

      Бүгінгі таңда ең қуатты әскери-саяси және экономикалық әлеуетке ие болып отырған Құрама Штаттар әлемдегі және оның түрлі өңірлеріндегі, соның ішінде Орталық Азиядағы да стратегиялық тұрақтылықтың жай-күйіне көп ретте шешуші ықпал етіп келеді. АҚШ-тың Орталық Азиядағы елдермен сан қырлы ынтымақтастығы өңірді экономикалық дамытудың, өңірлік және халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды факторы болып табылады. Вашингтонның Орталық Азиядағы саясаты мүдделердің үш тобын: қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастықты, экономикалық және саяси реформалар жүргізуге жәрдемдесуді, сондай-ақ сауда-экономикалық, ең алдымен, энергетикалық саладағы ынтымақтастықты көздейді.

      Бұл тұрғыда таза прагматикалық және өзара тиімді стратегиялық әріптестік мысалын Қазақстан мен АҚШ арасындағы қарым-қатынас көрсетіп отыр.

      АҚШ Қазақстан Республикасын егеменді ел ретінде 1991 жылдың 25 желтоқсанында ресми түрде таныды. Келесі күні екі ел арасында елші деңгейіндегі толыққанды дипломатиялық қатынастар орнаған болатын. Сол кездегі АҚШ-тың басым назар аударған мәселесі ең алдымен, Қазақстан аумағындағы ең жетілген 104 дана SS-18 құрлықаралық баллистикалық зымырандардың және 1040 ядролық оқтұмсықтардың болуы еді. АҚШ жаңа ядролық мемлекеттің туындауына жол бермеу мақсатында және қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында жаңа тәуелсіз елдердің ядролық қарудан бастартуына қатысты саясатты жүргізуге талпынды. Соның негізінде Қазақстан жалпы ядролық қарусыздану ұстанымын ұстанған мемлекет ретінде 1992 жылдың 22 мамырында Лиссабон хаттамасына қол қойып, ядросыз мемлекет болатындығы жөнінде өзіне міндеттеме алды. Екіжақты қатынаста АҚШ-тың назары ядролық астарға бағытталған болса, Қазақстан алғашқы сәттен бастап елдің тәуелсіздігі мен қауіпсіздігін нығайтудың кепілі ретінде сауда-экономикалық ынтымақтастықты дамыту мәселесін алға қойды. 1992 жылғы мамыр айында Қазақстан президентінің АҚШ-қа келген ресми сапары барысында екіжақты көпқырлы ынтымақтастықтың негізі қаланған болатын. Сапар барысында Сауда қатынастары туралы келісімге, Капитал салуды қолдау және өзара қорғау туралы шартқа, АҚШ және Қазақстан Республикасы Үкіметтері арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылып, Қос салық салуды болдырмау жөніндегі конвенция туралы Бірлескен Мәлімдеме жасалды. Осындай бастама алған екіжақты қатынастардың нәтижесінде Қазақстан мен АҚШ арасында кең ауқымды және терең әрекеттесумен сипатталатын стратегиялық әріптестік орнатылды.

      Вашингтон Қазақстанға Орталық Азиядағы жетекші елдердің бірі ретінде және АҚШ-тың ең сенімді де, болашағы зор әріптесі ретінде қарады. АҚШ-тың Мемлекеттік хатшысы К. Райс 2005 жылғы қазандағы Астанаға сапары кезінде Қазақстанның «Орталық Азияда көрші елдерге экономикалық тұрғыда СКАЧАТЬ