kaleta — woreczek na pieniądze, zawieszany u pasa.
440
skojec — średniowieczna moneta, 1/24 grzywny.
441
ziemia dobrzyńska — obszar na wschód od Torunia, zagarnięty przez Krzyżaków wskutek bezprawnej umowy z księciem Władysławem Opolczykiem.
442
naści (daw.) — masz.
443
leziwo — przyrząd pomagający w chodzeniu po drzewach.
444
Zyndram z Maszkowic — (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.
445
Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.
446
bitwa pod Płowcami — rozegrana 27 września 1331 r. między wojskami Władysława Łokietka a oddziałami krzyżackimi, przerwała krzyżacką kampanię przeciw Polsce.
447
Pax vobiscum! (łac.) — pokój z wami.
448
ops (daw.) — rozpusta.
449
Zawisza z Kurozwęk — (zm. 1382), regent Królestwa Polskiego, biskup krakowski, kanclerz koronny, podkanclerzy koronny. Niechętny mu kronikarz Janko z Czarnkowa pisze, że po jego śmieci w Kościele Mariackim w Krakowie było słychać diabelskie krzyki „Pojedziemy na ops!”, tj. na rozpustę.
450
zali (daw.) — czy.
451
Marcin (Marcisz) z Wrocimowic — (zm. 1442), polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki.
452
Florian z Korytnicy — średniowieczny rycerz polski, kasztelan wiślicki, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.
453
Domarat z Kobylan — (1380–1440), uczestnik bitwy pod Grunwaldem, od r. 1428 marszałek nadworny koronny.
454
Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.
455
Zyndram z Maszkowic — (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.
Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów.
bojarzyn a. bojar — rycerz, szlachcic ruski, wołoski lub litewski.
469
nie stanie (daw.) — nie starczy.
470
jeno (daw.) — tylko.
471
Jadwiga — (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii polsko-litewskiej.
472
Konrad von Jungingen — (1355–1407) wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393-1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi.
473
turbacja (daw.) — trudna sytuacja bądź zmartwienie nią.
474
niemoc (daw.) — choroba.
475
turbować (daw.) — martwić.
476
zapędliwość — popędliwość.
477
zaciąć się (daw.) — uprzeć się, zawziąć się.
478
w szranki powołan być nie może — nie można go wyzwać na pojedynek.
479
szczeznąć (daw.) — zginąć.
480
dokazać (daw.) — dokonać.
481
roków (gw.) — lat.
482
stryk (daw.) — stryj.
483
ostać (się) (daw.) — zostać.
484
ostawić (daw.) — zostawić.
485
pomiarkować (daw.) — zastanowić się.
486
przystać na coś (daw.) — zgodzić się na coś.
487
zaprzeć się czegoś (daw.) — zaprzeczyć czemuś.
488
niepodobna (daw.) — niemożliwa.
489
kapituła — rada sprawująca władzę w zakonie.
490
odkazać — (z ros.) odpowiedzieć.
491
krucyfiks — krzyż z przybitą postacią Chrystusa, od łac. crucifixus: ukrzyżowany.
