Jak wkazuje aluzja do „taszki”, adresatem utworu jest zapewne skarbnik królewski Jost Ludwik Decjusz (młodszy, zm. 1567).
8
Mikołaj Mielecki (zm. 1585) — starosta chmielnicki (1557 r.), później wojewoda podolski i hetman, przyjaciel Kochanowskiego.
9
Masz przed inszymi, jesli ja co czuję — przewyższasz innych, jeśli ja trafnie to czuję.
10
Ostatniej śmierci próżne być nie mogą — nie mogą ostatecznie być wolne od zagłady.
11
Sława z dowcipu — sława oparta na talencie poetyckim.
12
poklwali — pokłuli.
13
z Pigmeolów — z Pigmejów, karzełków, z którymi wedle podań greckich żurawie prowadziły wojnę.
14
Paweł Stępowski — przyjaciel Kochanowskiego, sekretarz królewski, dyplomata i poeta.
15
zakazujesz (starop.) — zalecasz się.
16
pożyć (starop.) — pokonać.
17
epitafium — napis nagrobkowy.
18
wsiadać — domyślne: do łodzi Charona, umierać.
19
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Epitafium Kosowi.
20
Wojciech Kryski (zm. 1566) — prawnik, dyplomata, dworzanin Zygmunta Augusta, sportretowany przez Górnickiego w Dworzaninie jako znawca zwyczajów renesansowych.
21
Utwór odnosi się do fraszki z Ksiąg pierwszych pt. Epitafium Wojciechowi Kryskiemu.
22
Prawdopodobnie chodzi tu o Marcina Wysockiego (zm. 1568), dworzanina Zygmunta Augusta.
23
Fraszka o temacie u Kochanowskiego pospolitym (zob. I 7 Na starą). Dowcip polega na sztuczce rymowej, wiersze bowiem parzyste zamiast wyrazu oczekiwanego wprowadzają całe zwroty, rzekomo maskujące drwiny z podstarzałej zalotnicy. Owe wyrazy oczekiwane to: babo, lata, wnuki, dupia, do domu, legaj, szalej, młody, paciorki, stary, za tobą, szydzą, matka.
24
Nuremberk — Norymberga.
25
Lisi ogon nosił u spodni błazen.
26
Chodzi tu o Pogodę (gr. Kairos, łac. Occasio), boginię uosabiającą sposobną chwilę, sprzyjającą porę. Przedstawiano ją z długimi włosami na przedzie głowy, z tyłu nagiej na znak, że kto nie korzysta z chwili (nie chwytając jej jakby za włosy), ten, gdy się od niego odwróci, już jej nie złapie.
27
życzył — tu: użyczył.
28
Posadziłeś... nie nagorzej — tj. na miejscu bliskim gospodarza.
29
grzebień ołowiany — służył do czernienia siwych włosów.
30
mnie też na tym mało — mało mi zależy.
31
masz diabła — nic nie masz.
32
Wiatrom rozumie (...) — zna zjawiska meteorologiczne.
33
(...) praktykuje komu — ma uczniów, praktykantów, jest mistrzem.
34
pod namiotem żywym (starop.) — pod ludzkim ciałem.
35
duszą kinie (starop.) — przeżyje chwilę ekstazy.
36
z chucią — z chęcią, z ochotą.
37
Bakcha — Bachusa, w mit. gr. boga wina.
38
postawa ukazuje rogi — skłonność do awantur, stąd wyrażenie: rogata natura.
39
przecz (starop.) — dlaczego.
40
pospołu (starop.) — razem.
41
zobopólnych (starop.) — wspólnych.
42
Nawracaj — w podwójnym znaczeniu tego wyrazu leży istota fraszki, podrwiwającej sobie z któregoś nuncjusza.
43
płacz i tesknica — aluzja biblijna: chodzi o „płacz i zgrzytanie zębów” w piekle (wg Św. Mateusza XXII 13).
44
Tuśmy — tu, tj. pod Sokalem w bitwie z Tatarami w r. 1519.
45
zygrywać — bawić się.
46
prze Bóg — w imię Boga.
47
snadnie — z łatwością.
48
Fraszka skierowana Jest do stryja poety, Filipa Kochanowskiego. Jako właściciel połowy Czarnolasu gospodarował on w majątku podczas nieobecności Jana Kochanowskiego, a w latach 1562–1563 miał z nim proces.
49
Przysłowie łacińskie: „Nie obchodź się ze mną jak z wyrodnym bratankiem”, przytacza Horacy (Satyry II 3, 87).
50
przeważne — tu: o bardzo ważnych; o odważnych.
51
Mars... Achilles — tu przywołani jako wyraz tematyki poważnej, wojenno–historycznej: w mit. gr. Mars był bogiem wojny, a Achilles występuje w eposie Homera, Iliadzie.
52
rady — rade, z radością, chętnie.
53
Statek tych czasów nie płaci — stateczność jest w tych czasach nieopłacalna.
54
kompas — zegar słoneczny.
55
Fraszka Jest przekładem końcowego dystychu epigramatu humanisty węgierskiego Jana z Panonii (1433–1490), skierowanego
СКАЧАТЬ
