(...) nie zjem, jeno jaje (...) (starop.) — nie zjem nic, tylko jajko.
59
Fraszka jest okazem tzw. emblematu, obrazka alegorycznego: Kochanowski przełożył ją z Alciata, twórcy tego gatunku (Emblemata, 1531). Inny przekład Niedbałego figura sporządził Rej w Zwierzyńcu (1562, rozdz. IV, nr 22).
60
Z rodzynkami przyrządzano zarówno sałatę z młodych pędów chmielu, jak i polewkę piwną, podawaną często na śniadanie.
61
Bohaterem tej fraszki jest Piotr Rojzjusz (właśc.: Ruiz de Moroszm, 1571) — z pochodzenia Hiszpan, uczony humanista, poeta i pisarz łaciński, w latach 1541–1550 profesor prawa na Uniwersytecie Krakowskim, dworzanin i doradca prawny Zygmunta Augusta.
62
spać się od nas bierze — odchodzi (zabiera się) od nas, aby udać się spać.
63
drzwi puściły — bo je wyważono.
64
Febe (Febus) — promienny, jeden z przydomków Apollina, w mit. gr. opiekuna sztuk.
65
przeczyść — przeczytać.
66
Anegdota cytowana przez Poggia Braccioliniego w utworze De facto cuiusdam iusto sed bruto.
67
Nie powiem o co, zgadniecie to sami — można się domyślać, że propozycja złożona przez gościa była jednoznacznie erotyczna.
68
stateczna (przestarz.) — porządna, przyzwoita.
69
białagłowa (starop.) — kobieta.
70
Chodzi by w raju (...) — tak jak w raju, nago.
71
żyła (starop.) — tu: męski członek.
72
bindasz (starop.) — męski członek.
73
famurały a. femurały (starop.; z łac. femoralia) — gacie, pludry, zarówno męskie, jak i damskie.
74
dobrze żyw (starop.) — ledwie żywy.
75
ono — tu: przyrodzenie.
76
Barzo nierówno pany podzielono — (przyrodzenie) nierówno rozdzielone między mężczyznami; nie każdy mężczyzna jest dobrze obdarzony przez naturę.
77
Nie mył się długo — tu: mył, kąpał się krótko
78
chutniej (starop.) — chętniej.
79
Bekwark (Walenty Greff, 1507–1576) — rodem z Siedmiogrodu, kompozytor i słynny lutnista na dworze Zygmunta Augusta. Pointa fraszki zacytowana została przez Piotra Statoriusza Stojeńskiego w gramatyce, co pozwala stwierdzić, że utwór powstał przed lipcem 1576 (data przedmowy gramatyki).
80
Nie każdy weźmie po Bekwarku lutniej — powiedzenie to oznacza: nie każdy został równie szczodrze wyposażony przez naturę.
81
Gospodyni wyraz „legat” (z łac.: poseł), wiąże z polskim „legać”.
82
naraczej — najchętniej.
83
jaje — niewarte (wyjedzonego) jajka.
84
A kat jej prosi (...) — a kto ja prosi.
85
małpa — ladacznica, kobieta lekkich obyczajów, tu: jako wyzwisko.
86
(...) z podchłopia wyrwała — przyszła od innego mężczyzny lub podchłopię jako młodzieniec, wyrostek.
87
łaźnia (starop.) — określenie dotyczące zarówno miejsca, w którym się kąpano, jak również w drugim znaczeniu: stosunek seksualny.
88
ciągną kota — kara ośmieszająca: winnego przeciągano przez wodę lub błoto, okręcając go powrozem, na którego drugim końcu uwiązywano kota. Stąd później w przenośni: wystawianie na pośmiewisko.
89
cześć (starop.) — uczta.
90
małpa (starop.) — ladacznica.
91
zamieszkał — zapomniał.
92
Imiona: Łazicki od łażenia, w sensie nieprzyzwoitym, chodzenia na kobiety;Barzy (czyt. Bar-zy) — szybki, prędki.
93
uważyć — rozważyć.
94
pannę całowano, także do końca podawać kazano — zabawa w „podaj dalej”.
95
by kąska niemiło — ani trochę nie jest przyjemnie.
96
co go mieć nie chcecie — protestanci odrzucali wiarę w czyściec.
97
w pytlu hrosza neni — w sakiewce nie ma grosza. Czechizm użyty dla efektu komicznego.
98
niech go też mam znamię — niech go poznam.
99
nic nie czuć do siebie — nie poczuwać się do niczego.
100
Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy — Por.: „Wszystko to marność nad marnościami” (Vanitas vanitatum et omnia vanitas), Księga Koheleta. W tej starotestamentowej księdze Kohelet snuje rozważania nad sensem ludzkiego życia. Próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie o szczęście, ale mu się to nie udaje. Jedyny wniosek, jaki płynie z tych rozmyślań, streszcza się w formule, że wszystko jest marnością, nic nie znaczy i jest skazane na zagładę. Już na samym wstępie czytamy: „Marność nad marnościami, powiada Kohelet, marność nad marnościami — wszystko marność” (Koh 1:2). Kohelet jest przy wszystkich tych, którzy cierpią i nie ma ich kto pocieszyć. Jedyną pociechą — jakże przewrotną — jest to, że (jak mówi Kohelet) smutek jest lepszy niż śmiech, bo przy smutku serce jest dobre i mądre (Koh 7:3-4).
101
Wszystko... minie jako polna trawa — W Księdze Izajasza czytamy: „Wszelkie ciało to jakby trawa, a cały wdzięk jego to niby kwiat polny. Trawa usycha, więdnie kwiat” (Iz 40:6-7).
102
Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom — wsadzą nas do worka jak kukiełki (marionetki) po przedstawieniu.
