Ҳаёт қайиғи (3 китоб). Тохир Хабилов

Чтение книги онлайн.

      – Ғирромликларни икки йилдан бери кўряпсан. Нимага шу топгача индамадинг? Индай олмас эдинг. Шартни буза олмасдинг. Сиздан угина, биздан бугина.

      – Ким айтди сизга?!

      – Биров айтиши шартми? У сенга чархпалак ясаттириб берди, сен унга диссертация ёзиб берасан, ғирромликларини кўриб, кўрмаганга оласан. Шу ҳам покликка киради-да, а? Чархпалакларинг кимнинг ҳисобига қурилган, совхоз учун бу ишга маблағ ажратилмайди-ку? Афсус, минг афсус… Олим бўласанми, ё бўлмайсанми, ихтиёринг, аммо одам бўлишга, ҳалол бўлишга мажбурсан, чунки мен кўпчилик олдида сенга кафолат берганман, Садиров жамиятнинг фаол аъзоси, курашувчи аъзоси бўлади деб одамларни ишонтирганман. Илмда янгилик қилмасанг, ранжимайман, ҳақиқатни юзага чиқариш учун курашмасанг… Ҳа, шу йигитга қўшиб мени ҳам жазоланг, мен сизларни алдабман дейман. Ҳаромдан ҳазар қилган одам покиза бўлавермайди. Ҳаромни йўқотиш учун курашган одамни пок дейдилар, шуни қулоғингга қуйиб ол.

      Қаҳва ичилмади, совиди.

      Совуққина хайрлашдилар.

      Арининг уясига чўп суқилса, оқибат–маълум. Ташвиш ҳам шунақа – бири учиб чиқдими, қариндош-уруғларини чақираверади. Комилнинг ўлими, Латофатнинг аҳволи етмагандай, пахта пунктдагилар қилиқ чиқаришди. Ҳар йилгидай дўппи тор келганда ҳаракат қилмай, ҳозирдан қўшиб борайлик, деб кириб, улардан: “Бу йил эплолмасак керак, текширувнинг ҳиди келяпти”, деган гапни эшитди. Дарёнинг суви тоққа қараб оқар экан, деса ишонади-ю, пунктдагилар қўшмайдиган бўлибди, деса у дунё, бу дунё ишонмайди. Қайси аҳмоқ бебилиска пулдан юз ўгирибди? Пахта пунктдагилар ким билан тирик? Тўхтамишга ўхшаганлар билан. Тўхтамиш буни билмайдими?

      Тўхтамиш пункт мудири билан жилмайиб хайрлашди. Ичида энг макруҳ ҳақоратлар қайнаб-тошай деяётган бўлса ҳам, сир бой бермади. Идорасига қайтиб кассирни чақирди.

      – Қанча пулинг бор? Пунктдагиларни йўқлайдиган пайт келди.

      – Ҳозирми? – Кассирнинг кўзида нур пайдо бўлди.

      – Ҳа. – Тўхтамиш унинг жонланганини сезди.

      – Пул йўқ, – Кассир шундай деб кўзини лўқ қилиб олди.

      “Ис билади бу ҳароми. Бу ҳам нархини оширяпти”, деб ўйлади Тўхтамиш ғижиниб. Унинг башарасига тупургиси келди. Кассирнинг улуши ҳамманикидан кам эди. Шунга қаноат қилганига раҳмат дейиш керак. Кўнгли зада қилинса, яхшиликка олиб бормайди. Пул деб одамлар жондан кечади, сотқинлик нима экан? Тўхтамиш шуни эслаб, тупугини бошқаларга асраб қўйди.

      – Башарангга қараган одам рост гапиряпти, деб ўйлайди.

      – Хўжайин, икки ойдан бери ишчиларга маош ҳам бермаяпмиз-ку? Сейфни очган ўғри минг пушаймон бўлади. Ҳемири ҳам йўқ. Ишонмасангиз юринг, ўзингиз кўринг.

      – Эртага мана бу ерда турсин пул? – Тўхтамиш шундай деб стол устига кафтини уриб қўйди.

      – Ўша эски гапми?

      – Бу йил кам бўлмайсан. Қитмирлар йўқ энди. Главбухга айт, банк билан гаплашсин. Бу йил хирмон катта СКАЧАТЬ