Ҳаёт қайиғи (3 китоб). Тохир Хабилов

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ ифлос деб ўйладими? Бошқалар-чи? Ёзин-қишин тупроқ ялаб, офтобда куйиб ишлаётганлар-чи? Улар ҳам мени олчоқ деб ўйлайдими? Оқ ит, қора ит – барибир ит, дейди. Пулни олмаганимни, виждоним поклигини ким билиб ўтирибди? Ифлосликни кўра-била туриб индамаслик, “қўрқинчли туш кўрганини” тан олиб чиқиб кетиш – покликка кирадими? Ҳамма ёғим булғаниб кетди…”

      Ёмғир юзларига дўлдай урилди. Комилнинг уст-боши ивий бошлади. Томчилар кипригига ёш каби қўниб, нигоҳини хиралаштирди. У мотоциклни тўхтатди. Чуқур нафас олди. Рулни маҳкам ушлаганча, бошини эгиб ўтираверди. Ёмғир тезлашди. Буни сезмади.

      Донишмандлардан бири: “Агар ақлинг қўли нафсинг жиловини ушласа, сени ёмон йўллардан сақлар”, деган экан. Тўхтамишнинг нафс жилови аллақачон узилган. Балки бундай жилов унда умуман бўлмагандир? Қон билан кириб, жон билан чиқувчи маслаги асли нопок бўлса, бундай жилов, бундай жиловни ушловчи ақл қўли нима қилсин? Комилда-чи? Борми шундай қўл, шундай жилов?

      Савол миясида ғув-ғув айланади. Жавобга ундайди. “Бор!” – деб дангал айтишга журъат қилолмайди. Чўчийди. Айниқса, “қўрқинчли туш”дан кейин. Унга қадар, ўзида шундай қўл ва жилов мавжудлигига амин эди. Ҳозир ҳам имони комил, аммо бу қўлнинг кучи қанча, эрта-индин яна “қўрқинчли туш” кўрса, қувватдан кетиб, жиловни қўйиб юбормайдими? Унинг журъатсизлиги ҳам, чўчиши ҳам шундан.

      Йиртқич ёмонликни тирноқлари, тишлари билан даф қилади. Одамнинг афзаллиги шундаки, у фаросати, зеҳни, айтар сўзлари билан ёмонликка зарба беради. Комил-чи? Нима қилди? На тиш-тирноқлари, на фаросати, на сўзлари билан устун келди. Лайча каби думини қисди-ю, қочворди. Яхши ҳамки, қовурдоққа бормади. Унда итдан ҳеч қандай фарқи қолмас эди.

      Ҳаёт сўқмоқлардан иборат, дейишади. Ҳақ гап. Аммо Тўхтамишга ўхшаганлар текис, юриш осон бўлган йўлни қандай топишади? Текис йўл виждон эвазига сотиб олинадими? Ёки бу йўл бошига “Инсофли, виждонлилар кирмасин” деган лавҳа қўйиладими? Комил: “Малъун одамлар еган овқатдан емасам, тотган лаззатдан тотмасам, нафас олган ҳаводан олмасам, ҳатто ўлганимда улар билан бир тупроқ остида ётмасам”, дерди. Бироқ истак билан мажбурият бир-бирига вафо қилмас экан, на илож?

      Комил ана шу хаёллар исканжасида узоқ ўтирди. Эгнидаги калта тўн буткул ивиб, баданига совуқ ўтгач, сесканиб, ўзига келди. Атрофга қаради. Қаерда турганини дарҳол англамади. Кейин бошқа хўжалик ерларида эканини фаҳмлаб, мотоциклни орқага бурди.

* * *

      Комил илиқ қаҳвани думалоқ стол устига қўйди.

      – Терим тугагандан кейин қайтмоқчиман, ишга оласизларми?

      Бу гапни ҳазил оҳангида айтган бўлса ҳам, илмий раҳбар унинг овозидаги ҳазинликни сезди.

      – Жонингга тегдими?

      Комил дарров жавоб бермади. Қаҳвадан ҳўплади.

      – Жонимга тегди, – домласининг кўзига қарашга ботинмай, – чидолмайман.

      – Нима бўлди?

      – Мана бу ерим кирланиб кетяпти, – Комил шундай деб кўкрагига уриб қўйди.

      – Очиқроқ айтишинг мумкинми?

      – Очиқроқми… мумкин. Совхозларда унча-мунча СКАЧАТЬ