Dahshatli Meshpolvon. Anvar Obidjon

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ kun ketidan oylar o‘tdi, qo‘ldan qo‘lga choylar o‘tdi, Ravshan bilan Zulxumor sochi jingalak, peshanasi do‘ngalak, zotdor qo‘zidek to‘lpoq, qorako‘z-u oppoq o‘g‘il ko‘rishdi, ismini Oshiqbola qo‘yishdi. Oshiqbola uch yoshida ariqdan sakrab o‘tadigan, to‘rtida harf bitadigan, beshida kitob titadigan, oltisida o‘zini otda erkin tutadigan, yettisida nonga xanjarda yog‘ surtadigan, sakkizida o‘q-yoy bilan tangani yirtadigan, to‘qqizida tuxumni xom yutadigan, o‘nida polvonlarni yelkada turtadigan, o‘n birida uyida oshna kutadigan, o‘n ikkisida haftalab ovga ketadigan bo‘ldi.

      O‘n uchida ham ovdan ko‘ngli sovimadi. Bir kuni chambillik chapdast jo‘ralari bilan kiyik quvib yurib, Bobotog‘da bir gala qizlarga duch kelib qoldi. Ularning sardori – Boysun begining Oytumor ismli qiziga ishqi tushib, eliga sarxushlanib qaytdi, dardini Go‘ro‘g‘libek bobosiga aytdi. Bobosi qirqta guldek navkarini chaman, ulovlarini saman qilib, sovg‘a-yu mol-hol, yana uchta oqsoqol bilan Boysunga sovchi yubordi. Ko‘p o‘tmay sovchilar ikki qo‘li burnida qaytib, noilojlikning sababini aytib, Sepkilshohning askarlari Boysundagi sandiqlarni qoqlab, yigit-qizlarni bog‘lab, qul va cho‘rilikka olib ketganini ma’lum qilishdi. Buni eshitib, Go‘ro‘g‘libekning yurak sanchig‘i, Oshiqbolaning achchig‘i qo‘zidi. Bobosidan G‘irotni tilab, dadasining qilichini tasmaga ulab, Sepkilshohga pinhona jag‘ silab, yo‘lga chiqdi…

      Oshiqbolaning gaplarini Meshpolvon o‘shanday g‘o‘dayganicha tinglab bo‘lgach, unga boshdan oyoq nazar solib dedi:

      – Dadam onamga sovchi qo‘yganida, opoq otam: «Hali yosh ekansan, kurash tushsang – belingni, o‘g‘ri bossa – keli1ngni, dushman kelsa – elingni saqlay olarmikansan? Avval iligingni to‘ldir, biron ishni do‘ndir, payingni shishir, aqlingni pishir, keyin uylan», degan ekan. Seniyam boshing chumchuqdeg-u, yondim-kuydim deyishingga o‘laymi?

      – Zotimiz o‘zi shunaqa, – deb g‘ururlandi Oshiq-bola. – Dadam Ravshan botir ham o‘n uch yoshida Shirvonda qilich savashib, onamni olib kelgan.

      Buni eshitib, Meshpolvon chuqur xo‘rsinib qo‘ydi:

      – Meni dadam o‘ttizida ro‘zg‘or qilgan.

* * *

      Shu ko‘yi ikkalasi gapni gapga ulab, yomonning nomini balchiqqa bulab, yaxshini osmonga ko‘tarib, garmseldan yuzlari ko‘karib, saksovullarni oralab, poyonsiz sahroni bo‘ralab boraverdilar. Bir yoqda jizg‘anak azobi, ikkinchi yoqda suv va ovqat tejami, yana uyqusizlig-u sargardonlik balosi qo‘shilib, uch-to‘rt kundayoq Meshpolvonning holi tang bo‘ldi: og‘zi qaqrab, tomog‘i taqilladi, jag‘i ochilib, tili osildi.

      Oshiqbola o‘zini ancha bardam tutib kelayotgan edi. Ammo ertalab qulog‘i tagida qandaydir shish paydo bo‘ldi-yu, isitma chiqib, ko‘zlariga qon quyildi, belidan mador ketdi.

      – Buqoq bo‘lganga o‘xshayman, – deya ruhi so‘niqib po‘ng‘illadi u. – Shu bashara bilan Oytumorga qanday yo‘liqaman?

      Meshpolvon pishillaganicha qo‘l siltab dedi:

      – Xafa bo‘lma, oshnaginam, buni yo‘li oson. Ozgina noningdan bersang, qanday tuzatishni aytaman.

      Oshiqbola G‘irotning yuganini tortib, sekin yerga tushdi. Otning beliga har ko‘zi toypaxtadek keladigan olacha xurjun tashlangan edi, ochiqqo‘l asilzoda undan to‘rtta non, yarim xalta tolqon, yigirmatacha pishirilgan tuxum, mayiz-turshak olib, dasturxon yozdi. Yozilayotgan dasturxonning shabadasidan uchgan qumlar hali to‘xtab-to‘xtamasidan, Meshpolvon allaqachon shu joyga chordana qurib ulgurgan edi. Oshiqbola narsalarni birin-ketin o‘rtaga keltirib qo‘yayotganda u yutoqib tamshanganicha, har safar: «Rahmat, oshna. Kam bo‘lma», deb duogo‘ylanib turdi.

      Nihoyat «oling-oling»ga navbat yetdi. Oshiqbola dastlabki non burdasini og‘ziga solayotib, tuxumga sepishga tuz yo‘qligini ko‘rdi-yu, borib yana xurjunni titkiladi. Тuzni olib kelib qarasa, dasturxon ship-shiydam. Nima bo‘lganini tushunmay, bir muddat angrayib turganidan so‘ng, Meshpolvondan so‘radi:

      – Hoy, dasturxondagilar qani?

      – Nima balo, seniyam qorning ochmidi? – deya bezrayib boqdi Meshpolvon. – Shuni oldinroq aytmaysanmi? Qo‘lingdagi yeydigan narsami o‘zi?

      – Тuz.

      – Qani, bu yoqqa uzat-chi.

      Meshpolvon tuzni olib, shartta og‘ziga to‘kdi. Yutayotib hatto yuzini burishtirib qo‘ymadi.

      Ular ovqatlanib bo‘liboq yana yo‘lga tushishdi. Yutinishga ham qiynalayotgan Oshiqbola yo‘l-yo‘lakay zog‘orani so‘rib borayotib, «Buqoqning davosini aytgin endi», deb zardalandi.

      – Hozir aytaman, – dedi Meshpolvon. – Oldin ozgina ovqatdan cho‘zgin. Chika minan Puka esdan chiqibdi-ku.

      – Kim deding? – zog‘orasidan bir to‘g‘ramini uzatayotib so‘radi Oshiqbola.

      – Ilonlarim, – deya oziqni uch qismga bo‘lib, birini o‘ng qo‘yniga, ikkinchisini chapiga tiqdi Meshpolvon. Uchinchi bo‘lakni esa o‘zi yamlay boshladi. – O‘ng qo‘ynig‘imdagisi – Chika, chapdagisi – Puka. Umringda oshiq o‘ynaganmisan o‘zing? Otgan oshig‘ing yutuq tomonga yonboshlasa – chika, teskari tarafitushsa, puka bo‘ladi.

      Ana endi Meshpolvonning Oshiqboladan kulishini ko‘ring:

      Sho‘ring qursin, baxmal chopon,

      Ulg‘ayibsan juda nodon.

      Oshiq nima, bilmasmisan?

      O‘zbakmisan, habashmisan?

      Bordir yana yong‘oq o‘yin,

      Yutsang – ovqat ikki qo‘yin.

      Yoz kelganda kirib boqqa,

      Otganmisan zo‘ldir-soqqa?

      Yerga chizib «chizma-chiziq»,

      Sopol surish undan qiziq.

      O‘ynamagan bo‘lsang «Dasta»2,

      Demak, mendan zarbing past-da.

      «Hammom pishdi» besh yoshga mos,

      O‘n yoshgacha hayinchak os.

      Katta bo‘lib qoldik endi,

      Bizga bopi – «Eshak mindi».

      Bilmayman deb jahlim qo‘zma,

      Axir, mashhur «Quloqcho‘zma»3–

      Kam emasdir ulog‘ingdan,

      O‘t chaqnaydi qulog‘ingdan.

      Hammasini qiyoslab ko‘r, «

      Mo‘ri-mo‘ri» o‘yini zo‘r.

      Bordir yana «Bekinmachoq»,

      Eng qaltisi – «Urshapaloq»4.

      Qilar seni ovchi, jangchi:

      «Yoppa kurash», «Sholi yanchi»,

      «Pichoq sanchar», «Sopqon otdi»,

      «Kamand chirmash», «Arqon tortdi».

      Aralashsa agar qizlar,

      Kelin-kuyov saylab bizlar,

      O‘ynar edik «Xola quchgan»,

      Kimki sovchi – qo‘lga tushgan.

      Bo‘shang qizni qilar qoqvosh

      «Hakalakam» minan СКАЧАТЬ