Абусупиян Апенди – уьмметни берекети. Магомедшапи Минатуллаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ сыйлы, бил, гьар сагьатынгны

      Пайдасыз йиберме, тут саниатынгны.

      Бир сагьатынг гетсе пайдасыз ёлгъа,

      Минг алтун берсенг де, гелмежек къолгъа.

      Гьар сенден оьзгъандан уьйрен, уялма,

      Устаз танглай туруп, билимсиз къалма…»

      – Гьали, балам, – деди шондан сонг му аллимим, – тангала эртен Дёргели юртгъа багъып барайыкъ экибиз де, онгарыл.

      Артындагъы гюн эртен тангны къа рангысы булан, китаплардан толгъан хуржунланы да гётерип, тавгъа багъып барагъан таш ёлну къыркъып, алдымда Абусупиян агъав, арты булан мен, Буглен юртну ичинден оьтюп, эки тавну арасы булан башгъа чыкъдыкъ.

      Муаллим, магъа багъып къарап:

      – Абдулкъасум балам, токътап ял алайыкъмы, тез Дёргелиге барайыкъмы? – деп сорады.

      – Агъав, талмагъанбыз чы, юрюп тез етишейик, – дедим мен.

      – Алайса, ёлну къысгъартайыкъ, – деп, ол гьайран арив мукъам булан гёнгюнден назму охума башлады. Назму битмейли Дёргелиге етишип къалдыкъ.

      Сонг билдим, шо «Юсуп булан Зулай ха» деген китапдан болгъан экен.

      Биз юртну ичине гирмейли, бир гьавур ону ягъасында токътадыкъ. Эки ягъыбыз яшыл тавлар, ортасы арба ёл, таза гьава. Шо вакъти юртну тувары отлавгъа чыгъ ып геле эди.

      Мени гьали де гьайран этеген зат: Абу супиян Акаев оьзю язгъан шиъруланы, къумукъ тилге гёчюрген китапларын барысын да гёнгюнден айта эди. Сексен йыллыкъ оьмюрюме гелип, олай эси бу лангъы адамны гьеч бир де гёрмегенмен.

      Абусупиян агъав булан мен дагъы да бир нече юртларда болдум.

      Къарабудагъгентде, Жанмалутдин Гьа жи деп, арап илмуну охугъан алим гиши бар эди. Ол Абусупиянны оьзюню янына чакъыра деп айтып гелди.

      Хамисгюн тюшден сонг, Тёбен Къаза нышдан чыгъып, баягъы мен алда айт гъан сокъмакълар булан юрюй туруп, Къарабудадагъгентге етишдик. Муалли мимни Зияв Гьажи деген къонагъы бар эди. Ол олагъа гетди. Артындагъы гюн жума межитни алдына чыкъдым. Кита планы да тизип токътадым. Абусупиян гелгенни эшитип, халкъ жыйылма баш лады. Бу арада муаллимим оьзю де геле туруп гёрюндю. Адамлар, ону алдына ба рып, къолун алып сораша башлады. Мени уьстюме етишип, ол: «Гьы, Абдулкъасум балам, тиздингми китапланы?» – деди. «Тиздим, агъав, муна», – деп, чырны бою булан салынгъан китаплны гёрсетдим. Абусупиян агъав, гьар китапны къолуна алып, къычырып охуп, маънасын къыс гъача англата эди. Ким къайсы китапны ушатса, шону ала эди. Биревлеге, гьагъын дагъы гелгенде берерсен деп, берип къоя эди. Китаплар аз замандан таланып бит ди. Адамлар: яхари Абусупиян, дагъы ге легенде палан китапны алып гел хари, деп тилей эди. Абусупиян шолай адамланы атларын тептерине язып ала эди.

      Къайтыв ёлда муаллимни Жанма лутдин Гьажи булан болгъан лакъырын айтды. «Абусупиян, бир-бир охугъанлар сени неге арз эте?» – деп сорады магъа Жанмалутдин Гьажи. «Воллагь билмей мен. Халкъны тили булан язып, китаплар беремен. Шону сюймей буса ярай. Халкъ тапталып къалса да къайырмай олар», – деп айтдым огъар мен. «Бираз СКАЧАТЬ