Абусупиян Апенди – уьмметни берекети. Магомедшапи Минатуллаев

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ халкъ ланы, мисал учун, ингилислени яшаву кёп алда, яшав даражасы кёп оьрде, демек, олар бек тынч ва бай яшайлар. Неге? Неге тюгюл де олар дюнья илмуланы охуп, оланы кёмеклиги булан, оьзлюгюнден юрюйген, масала, отну гючю, пусну гючю булан юрюйген машинлени яратгъанлар. Бизде минг гиши, минг ат этеген ишни, онда шо машинлер булан бирев оюнгъа йимик этип къоя. Уьч гюнлюк дюньяда да адамшавлу яшаса яхшы тюгюлмю? Сонг да, дюнья илмулардан магьрюм къалгъан, авамлыкъда къалгъан миллетлер янчы ла, зулмулана. Кавказны халкъларыны, ону ичинде Дагъыстанны халкъларыны дюнья илмулардан шолай пайы болгъан буса, масала орусланыки йимик тобу-топ ханасы ва олай башгъа савутлары болгъан буса, Аресейни – Николай пачаны зулмусуну тюбюнде янчылмай, эркинликде, оьз ихтиярында яшар эди.

      – Абусупиян, айып этсенг де, сен ай тагъан затлар мени башыма гирмей.

      – Сен чи дагъы, достум, гийирмеге сюймейсен. Сокъур тутса йибермес деп шо биргине-бир ахыратны илмусун тут гъансан, шу мен ай тагъан затлагъа агьа мият берип, англамагъа къарамайсан.

      – Къарама хыялым да ёкъ. Сонг да, Абусупиян, сен къатын-къызгъа оху магъа, билимли болмагъа герек дейсен. Шо оюнгну лабокъ да эрши гёремен. Эсинге гелсе де, шону нечик айтмагъа боласан? Эретургъанда этегингден гьакъ ылы тюшюп къалагъан чюпюрек баш лагъа негер тарыкъдыр билим?! Эрине де гьалал къуллукъ этип, арив яшларын да сакълап, шоланы да тарбиялап турса, та манлыкъ этмейми шо къысгъа бутлагъа?!

      – Этмей, къурдашым. Воллагь-биллагь этмей. Бир ойлашып къара оьзюнг, яшла рын да билимли тиштайпа яхшы тарбияла масмы? Шо уьй-эшикни де шолай тиштай па адам сукъланардай арив юрютмесми? Шо мен сизге айтып гетген гюнбатыш уьл келени халкълары мактаплар да ачып, къатын-къызгъа шо мен айтагъан кюйде би лим берелер, шо саялы да олар гьар якъдан бажарывлу, гьатта эренлени яннавурун ту туп, шо машинлени ишлетелер. Бизде буса, дагъы несин айтайым, бичип тигип биле ген тиштайпа юзден бир ёкъ.

      – Абусупиян, бу ялгъан дюньяны гьай ын этмеге герек тюгюл. О бириси дюнья ны – герти дюньяны гьакъында ойлашма тарыкъ.

      – Озокъда, къардашым, биз яратгъаны бызгъа мутиъ болмагъа, ол герсётген ёлдан юрюмеге герекбиз. Тек бу дюньядагъы за маныбызны да халкъгъа, элге пайдалы оьт гермек учун дюнья илмулагъа да тюшюн ме герекбиз. Бирдагъы айтаман, достум, дюнья илмулардан пайсыз къалгъан авам халкъ башгъа халкъланы тюбюнде янчы лып, ватансыз къалагъанын ва бир гюн ти ли-неси булан ер юзюнден тас болагъанны унутмагъа ярамай. Биз гележек наслула рыбызны гьайын эт меге герекбиз. Олагъа илмулу-билимли, оьр даражалы халкъла ны артындан етеген ёлну гёрсетмеге герек биз. Башда илму кёкде гюн йимикдир, – деп битдирген Абусупиян оьзюню сёзюн.

      Тюз айтасан

      Аресейде Октябрь инкъылабы уьст болуп пача тахдан тюшгенде Темир-Хан Шурадагъы, Гунибдеги, Хунзахдагъы ва Дагъыстанны олай башгъа ерлериндеги Николай пачаны асгерлери тозулуп, уьй лерине къайта. Шолайлыкъда Аресейни хахол этигини тюбюнде къалгъан Да гъыстангъа гьурият (эркинлик) геле. Тек арадан аз заман да оьтмей, 1918-нчи йыл ны январь айыны башында Дагъыстан СКАЧАТЬ