Wieczne strapienie. Jacek Leociak

Чтение книги онлайн.

      Nieporozumienia bywają twórcze, pozwalają lepiej wyrazić myśl, zmuszają do większej dyscypliny intelektualnej, dają szansę, by to, co nie było dostatecznie jasne, wyklarować i sprecyzować. Taką właśnie szansę dała mi pewna recenzentka Młynów bożych. Zarzuciła mi, że „kpię z wiary”, że „nie mnie wiarę oceniać”, że „idę na skróty” i „upraszczam”, źródeł używam „wybiórczo”, a przez to wszystko przedstawiam „nieprawdziwy obraz opisywanych wydarzeń i zjawisk”. Czyli innymi słowy – piszę nieprawdę, a jeśli czynię to świadomie (a z recenzji wynika, że wszystkie moje „manipulacje” i „uproszczenia” mają charakter działania z premedytacją), to po prostu kłamię. Obrończyni prawdy nie podważa ani jednego przedstawionego przeze mnie faktu, nie kwestionuje ani jednego przywołanego źródła, nie obnaża żadnego mojego kłamstwa. Broni po prostu bliskiej swemu sercu wizji Kościoła. Jakby wszystkie inne były ex definitione „nieprawdziwe”.

      Recenzentka zarzuca mi, że nie napisałem o bardzo wielu rzeczach, o których powinienem według niej napisać. Odzywa się tu podstawowa reguła socrealizmu: trzeba pisać nie o tym, co jest, lecz o tym, co być powinno. „Historia chrześcijaństwa w średniowieczu zamyka się w opisie nawracania siłą pogan, niszczenia pogańskich posągów, wycinania świętych gajów, chciwości katolickich monarchów i inkwizycji!” – narzeka. Przyznaję, strasznie to wybiórcze. Brakuje u mnie jeszcze wielu innych rzeczy: eksterminacji albigensów, katarów („Zabijcie wszystkich! Bóg rozpozna swoich”) i morderczej troski o zbawienie heretyków wszelkiej maści oraz Żydów – dzieci Szatana. Brakuje krucjat i potoków krwi płynącej ulicami zdobytej Jerozolimy, podboju Nowego Świata krzyżem i mieczem, polowań na czarownice. Zdecydowanie za mało jest świętego ognia stosów, tego ognia, w którym wypala się złoto prawdziwej wiary. To wszystko należy do „historii chrześcijaństwa w średniowieczu” bądź do jego pokłosia. Ale oczywiście są jeszcze katedry gotyckie, wspaniałe malarstwo i rzeźba, sztuka zdobnicza, manuskrypty cudownie iluminowane, tkaniny, uniwersytety, myśl teologiczna rozrosła jak wielki las, augustianizm, tomizm, franciszkanizm, chorał gregoriański, misteria, mirakle, moralitety, hagiografia, Pieśń o Rolandzie i Bogurodzica. Podsumowując te wszystkie braki, uproszczenia i całą tę nieprawdę, która wyziera z Młynów bożych, recenzentka poklepuje mnie życzliwie po ramieniu i konkluduje: „szkoda marnować czas na utrwalanie tych uproszczeń”.

      Podejrzewam, że i ta książka nie spodoba się mojej recenzentce i że uzna ją ona za „marnowanie czasu”. Wciąż uparcie opisuję bowiem to, co jest, a nie to, co być powinno. Nie tworzę traktatu teologicznego czy politycznego, nie piszę historii Kościoła katolickiego w dwudziestu tomach (tyle tomów Encyklopedii katolickiej KUL-u ukazało się dotychczas) ani nie sporządzam syntezy dziejów Polski od chrztu Mieszka I do dwudziestej dziewiątej rocznicy Radia Maryja. Nie piszę monografii z obszernymi przypisami, ale przecież skrzętnie dokumentuję źródła, do których sięgam. To nie jest dysertacja naukowa (choć takie też potrafię pisać), lecz wybór notatek, dłuższych bądź krótszych zapisków, z natury swojej fragmentarycznych, powstałych pod wpływem chwili, konkretnego wydarzenia czy wypowiedzi. To są zapiski bardzo osobiste, opowieści prywatne, ponieważ obserwuję otaczającą mnie tu i teraz rzeczywistość nie jako bezosobowy kronikarz, lecz jako człowiek posiadający konkretną biografię i wplątany w to, co opisuje.

      *

      Fakty, na które powołuję się w tej książce, są prawdziwe; do sytuacji, o których piszę, rzeczywiście doszło; wydarzenia, które przywołuję, naprawdę się wydarzyły; wypowiedzi, które cytuję, zostały wypowiedziane. Natomiast wszelkie oceny, interpretacje i komentarze formułuję wyłącznie na własny rachunek. Są subiektywne, bo ja jestem „subiektywny” i nie potrafię być inny. W moich ocenach mogę się mylić. Nie roszczę sobie prawa do nieomylności jak papieże – właściwie od zawsze, a oficjalnie od 1870 roku, kiedy na soborze watykańskim I został ogłoszony dogmat o nieomylności papieża.

      Jest w tym, jak piszę, niemało złośliwości, ironii, sarkazmu, nieraz są gorycz i gniew, a nieraz (czarny) humor. Staram się skupiać na wadach czy zaletach, na słowach lub czynach, trzymając się strony merytorycznej i unikając argumentów ad personam. Nie oznacza to łagodności. Znam mocne słowa i czasami nie waham się ich użyć. Ale jak pisał pewien biskup: „Prawdziwa cnota krytyk się nie boi”.