Die biblioteek aan die einde van die wêreld. Etienne van Heerden

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ hy leun op sy lang vangnet waarin daar op die poelbodem reeds ’n vis vasgevang is.

      #

      Toe hul oë ontmoet, gaan hy vinnig voort met sy werk. Hy skep die vis met ’n glinstering van swaaiende waterdruppels uit en gooi hom, asof hy daarvoor vies is, met ’n ruk van die vangnet deur die lug sodat die vis in ’n goue boog waarin hy wriemel soos ’n spier wat uit ’n liggaam gesny is, ’n ent verder in die water val.

      ’n Volslae onnodige handeling.

      ’n Woede, hier in slegs haar teenwoordigheid.

      #

      Met net die geritsel van bamboesblare, en die vis wat verskrik soos blits in donker water verdwyn.

      9

      Memento Park, Boedapest

      Elizabeth, ek vind in hierdie stad onderdrukte woede en ’n verslaentheid diep onder die nuwe energieë.

      En hier in die mistigheid van Europa verlang ek na die tye toe my oupa nog geleef het en ek nog kind was en my pa ons teruggeneem het, gereeld, na die dorpie waar hy as klein seuntjie destyds die dorpsbiblioteek, in sy eie woorde, flenters gelees het.

      Bedevaarte was dié road trips Karoo toe vir die Brands van Welgemoed, Bellville. Terug “land toe”, soos my pa die Xhosa-term oorgeneem het.

      En ek verlang na die gesellige rit, in daardie jare voordat die N1 geword het wat hy deesdae is, meedoënloos met sy truckers aan’t jaag tussen petrostops na hul families ver suid, in Wellington of Kraaifontein.

      Hulle jaag en hou die skouers van die pad angstig dop vir die petrolbomme wat deesdae na die truckers gegooi word. Skielik landwyd, asof georganiseer, op al die hoofroetes: hierdie oorlog teen truckers.

      Ek verlang na die verrinneweerde groepie begrafnisgangers tussen bloekombome, uitgelewer om die oop graf, in swart opgetof in die blakende hitte. Ek mis die menslikheid van melktert, en die nostalgie van padtoebroodjies en mossies in die peperbome.

      Die bedeesdheid van ’n Karoodorpie om vieruur op ’n Sondagmiddag.

      Die sooi wat swart kantel voor die ploeg. Die bees wat sag poep aan stoomdrolle.

      En ons gesin wat reissuf en selfbewus, stedelinge, voor die dorpsbibliotekie uit my pa se blink Benz klim en versigtig, eerbiedig, ja, elke jaar dieselfde ritueel, die bibliotekie binnegaan.

      En Pa wat ons lei, verwonderd, na ’n klein tafeltjie in die hoek. “Hier,” sê hy dan elke jaar. “Hier het ek elke middag gesit.”

      Dan het Ma geantwoord: “In hierdie biblioteek aan die einde van die wêreld.”

      #

      Die man wat die taxi bestuur na Memento Park, Boedapest, is bleek. Ian sit agter. Hy is vandag in swart geklee. Hy het sy swart brilraam op. Dag swart teen die agtergrond van die mis wat oral sweef, sal goed lyk.

      Die taxibestuurder se linkerhand op die stuurwiel bewe liggies. Die man is verby sy middeljare, in grys geklee. Nie kortaf en ongemanierd nie. Eerder hiperkorrek, gewillig en terneergedruk.

      ’n Produk, dink Ian, van onderdrukte jeugjare agter die Ystergordyn. Watter snert moes hy nie aanhoor in sy vormingsjare nie.

      Toe verander die verkeersreëls opeens. En nou, lank ná die val van die Berlynse muur, het hy ’n houding van permanente teleurstelling. Niks gaan hom weer opbeur nie.

      Só lyk ’n man wanneer die geskiedenis jou versaak, dit skielik blyk dat als ’n leuen was en die geskiedenis jou uitskouer.

      Jy sien sulke ouens nou ook in Suid-Afrika, dink hy, op die skraps banke van die NG Kerk sit hulle Sondae, of braai Saterdae in vibracrete-hokke in die suburbs waar die rook deur uitgerolde lemmetjiesdraad trek.

      Hoe verder hulle van die Donou wegry, hoe neerdrukkender word dit. Die landskap is slordig, dis winter en windverwaai. Deur die misbanke wat in laagtes lê, steek ou petrolkonkas uit. ’n Verroeste tenk lê op sy sy. ’n Hoop bakstene. Jy onderskei moeilik tussen verwaarloosde doringdraad en rankplante se verdroogde stingels. Te veel sinkplate, lukraak geparkeerde voertuie op oop stroke grond en mense wat verlate rondstaan.

      Hulle ry ’n ent deur ’n woonbuurt en die huise is vaal, sonder ’n mens in sig. Van hier af lyk Boedapest soos ’n skoongesuigde geheue. Ian, altyd sensitief vir sulke sake, voel ’n soort Alzheimers aan, ’n geskokte stilte.

      ’n Vergeetlikheid. ’n Vergeetagtigheid.

      Wat sien ’n toeris, wat weet toeriste?

      ’n Standbeeldtoeris soos hy, Ian?

      Jy kan standbeelde nie rehabiliteer nie, weet hy.

      So ’n standbeeld is ’n finaliteit; ’n oomblik in die tyd gestol, ’n ideaal verklip. Later van tyd: sonde-in-klip.

      Deesdae staan Paul Kruger, wat Afrikaners so gesellig en eie “oom Paul” noem, binne ’n wiel doringdraad op Kerkplein in Pretoria nadat ’n petrolbom hom getref het. Onlangs het ’n boek verskyn oor die digter Eugène Marais en daarin word Kruger se korrupsie beskryf. ’n Verrassing vir baie Afrikaners wat so kla oor die Zuma-regering se korrupsie.

      Hul eie oom Paul, almal se simboliese oupa, was ’n ou skelm! Moet oom Paul buite sig verskuif word, nes Cecil John Rhodes? En wat van Jan Smuts?

      Shaka, die Zoeloe-despoot? Die Durban-lughawe dra sy naam!

      Waarheen met hierdie mense?

      Met hierdie máns!

      #

      Die teleurgestelde man met die besadigde gelaat laai Ian af op ’n stuk gruis en sneeu waaroor motorspore modderige hale trek. Die ingang na die park is ’n rooi baksteenmuurfasade wat voor jou opdoem wanneer jy daar aankom. Duidelik ’n low budget-projek.

      By die hek is die muur hoog. Dit vorm ’n halfhartige triomfboog, met Lenin wat in al sy glorie daar staan, groter as lewensgroot. Gedoem om vir die res van sy bestaan aankomende taxi’s te begroet.

      Met armoedige grandiositeit verwelkom hierdie fasade Ian. Rondom Memento Park lê ’n heuwellandskap van kragpale, puinhope, vergete vragmotors en kraaie. Mistigheid.

      Die atmosfeer is dié van ’n begraafplaas. Die knars van gruis onder jou skoensole, die wind wat jou woorde uit jou mond gryp.

      Dié park, dink Ian, huiwer op die rand van parodie. Die oop, windverwaaide plein is verwese. Hy is die enigste besoeker, en moeisaam sak sy voete in die sneeugruis weg. Die mure eggo die geknars van klippers.

      #

      Die standbeelde, in groteske stilte vasgevang, staan vir mekaar en kyk in twee groot kringe van ’n 100-meter-deursnit elk. Twee groot sirkels, wye arenas met standbeelde wat na mekaar staar.

      Weggeruk uit hul oorspronklike transaksie met landskap, waar hulle eens op hul eie, verheerlik, op groot pleine oor mense se koppe uitgestaar het, of op heuwels oor vlaktes uitgetroon het, en hier byeengebring om teenoor mekaar te spog en te bral.

      Opeens kom Donald Trump en СКАЧАТЬ