Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich. Wojciech Lipoński
Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich - Wojciech Lipoński страница 63

Название: Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich

Автор: Wojciech Lipoński

Издательство: OSDW Azymut

Жанр: История

Серия:

isbn: 978-83-7976-655-0

isbn:

СКАЧАТЬ style="font-size:15px;">      132

      R.F. Avienus, Ora Maritima, w. 117–119; AOM, s. 56; DHA, s. 50.

      133

      Zob. R. Knapowski, Zagadnienia chronologii i zasięgu podróży odkrywczych Pyteasa z Marsylii, Poznań 1958. Knapowski za pomocą obliczeń, opartych na rekonstrukcjach obserwacji matematycznych i astronomicznych poczynionych przez Pyteasza, dochodzi do wniosku, iż grecki podróżnik wyruszył z Kadyksu 5 marca i przybył do Land’s Endu najwcześniej 26 kwietnia. Potrzebował zatem na przebycie tego odcinka 52 dni. Podróż Pyteasza omawiamy w dalszym ciągu tego rozdziału.

      134

      Zob. E. Dwelly, The Illustrated Gaelic-English Dictionary, Glasgow 1973. s. 25: „alb, ailb s(ubstantive) m(asculine) eminence, height, a(djective) white”.

      135

      Sugestia co do przedceltyckiego pochodzenia nazwy Albion, zob. E.H. Warmington. „Albion”, hasło w: The Oxford Classical Dictionary, Oxford 1957, s. 28; zob. też hasło „Albion” (b.a.) w: The Encyclopedia Americana, International Edition, 1.1, Danbury 1979, s. 505, także hasła „Albion” w: G.E. Benseler, Wörterbuch der griechischen Eigennamen, vol. 1. (erste Hälfte A-K), Braunschweig 1911, s. 53, gdzie odnotowane są przypadki ich użycia w literaturze starogreckiej ze wskazaniem źródeł.

      136

      AOM, w. 108–112, s. 56. Tłum. polskie R. Lipońska. Zrezygnowałem tu z istniejących dwu tłumaczeń polskich z uwagi na niedokładności translatorskie i niepokrywanie się odpowiednich wierszy z wierszami oryginału.

      137

      Teza o pochodzeniu fragmentu zawierającego określenie insula Albionum – nêsos Albiónon z fragmentu tartezyjskiego zob. A. Schulten, Commentarius, op. cit., s. 81. Zob. też opracowany przez Schultena tekst utworu Avienusa, w którym poszczególne, a sugerowane przez badacza warstwy tekstu oznaczone są przez druk innym typem czcionki: AOM, s. 52–75. Teza o pochodzeniu interesującego nas tu fragmentu z dzieła Pyteasza zob. PMS, s. 49–50, 75.

      138

      Współczesne słowniki i encyklopedie anglosaskie nie przesądzają jednoznacznie zakresu nazwy. Zdecydowana większość wskazuje jednak na oryginalny jej zasięg, pokrywający się z Brytanią, a tylko mniejszość z Anglią. Przeciwieństwem tych proporcji są słowniki i encyklopedie polskie, gdzie przeważa utożsamianie Albionu z Anglią. Wśród samych Brytyjczyków wyraz ten bywa używany głównie w tekstach poetyckich i patriotycznych. Upodobał sobie tę nazwę szczególnie poeta romantyczny William Blake, stosując ją jako personifikację Brytanii w tytułach bądź treści takich utworów, jak Visions of the Daughters of Albion (Wizje cór Albionu, 1793) czy Jeruzalem: the Emanation of the Giant Albion (Jerozolima – Emanacja potężnego Albionu, 1804–1820).

      139

      R. Knapowski, op. cit., s. 11–12, przyp. 2.

      140

      L. Casson, Podróże w starożytnym świecie (Travel in the Ancient World), tłum. A. Flasińska i M. Radlińska-Karaś, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 82.

      141

      R. Knapowski, op. cit, s. 7.

      142

      Strabon, Chrestomatheiai – IV, 20 w. GGM, s. 547 (paralelny tekst grecki i łaciński); z grec. tłum. R. Lipońska.

      143

      Używam tu określenia „ok. 60 urywków i parafraz”, gdyż niektóre z nich są wątpliwe i dyskusyjne. Np. D. Stichtenoth, w swym zestawieniu przytacza 58 cytatów i parafraz, ale nie uwzględnia dwu urywków zawartych w dziele R.F. Avienusa Descriptio orbis terme.

      144

      PMS, s. 43–72. Zob. też zestawienie cytatów poświęconych Brytanii w zachowanych fragmentach Erastotenesa w: H. Berger, Die geographischen Fragmente des Eratosthenes, op. cit., podrozdział Brittannien, s. 372–382.

      145

      Plinius, Historia naturalis IV, 102 w: PMS, s. 49.

      146

      Zob. Ch. Oman, England before the Norman Conquest, London 1929, s. 15; F.T. Wainwright, The Problem of the Picts, London 1955, s. 158–159.

      147

      Por. podobny, choć różny w szczegółach wywód Ch. Omana, op. cit, s. 15–16. Mój pogląd w t

1

Dariusz A. Sikorski, O narodzinach pewnej cywilizacji, „Kwartalnik Historyczny” CIX, 2002, nr 4, s. 122–132; Wojciech Lipoński, Źle, gdy plebana chcą uczyć dzwonniki, „Kwartalnik Historyczny” CX, 2003, nr 3, s. 77–83.

2

E. Rutherfurd, Sarum, New York 1992, s. 11–12.

3

A.L. Rowse, The Spirit of English History, London-New York-Toronto 1943, s. 11.

4

Zob. obszerne, wyposażone w ok. 150 zdjęć i rysunków opracowanie M. Herity’ego, Irish Passage Graves, Dublin 1974.

5

Podstawy tej metody stworzył w 1949 r. Willard F. Libby z Uniwersytetu w Chicago. Polega ona na badaniu zawartości węgla radioaktywnego C14 w zachowanych z przeszłości szczątkach organicznych (ludzkich, zwierzęcych lub roślinnych). Wykorzystuje się w niej czas połowicznego rozpadu C wynoszący 5760 lat. Zawartość C14 w zachowanym szczątku organicznym, np. drewnie lub kości, porównuje się z zawartością C w podobnym organizmie współczesnym i procentowo wylicza stopień rozpadu C14 w badanym szczątku. Daje to przybliżoną datę jego funkcjonowania w organizmie żywym. Metodą tą można zmierzyć okres do mniej więcej 7–8 tys. lat wstecz. Powyżej tej granicy zawartość C14 w zachowanych szczątkach jest już tak nikła, że uniemożliwia badanie. Niedokładności wyliczeń poniżej granicy 7–8 tys. lat kompensuje się tzw. potrójną kalibracją. Zob. W.F. Libby, Radio-carbon Dating, Chicago 1955; L. Poole i G. Poole, Carbon and Other Science Methods that Date the Past, New York 1961. Zob. także cyt. poniżej pracę C. Renfrew, Before Civilization, New York 1973, rozdziały The Problem of Dating, The First Radiocarbon Revolution, The Three Ring Calibration of Radiocarbon (s. 20–83).

6

C. Renfrew, Wessex without Mycenae, „Annals of the British School of Archaeology”, 1968, vol. 63, s. 277–285.

СКАЧАТЬ