Պոեմներ, առակներ, հեքիաթներ. Աթաբեկ Խնկոյան

Чтение книги онлайн.

      Նստել էր գահին ծեր արծիվ արքան,

      նստել էր, նայում իր ժողովրդին,

      աչքերը խոշոր, բիբերը մարած,

      բայց էլի հպարտ, հայացքը ահեղ,

      Էլի կամքի տեր, էլի ուժի տեր:

      Ծագեց արևը բարձր Կազբեկից

      ու «Արծվի ժայռը» վառվեց լույսի պես:

      Տխուր է, մռայլ ծեր արծիվ արքան,

      ինչպես իր տակի ժայռի կտորը:

      Իր վերջին օրն է: Եվ մի երկու ժամ,

      Է՛, մնաք բարով և՜ գահ, և՜ կյանք, դո՛ւք:

      Մռայլ և տխուր արքա արծիվը

      իր վերջին խոսքն է ասում իր գահից.

      – Իմ հարյուր տարին ես բոլորեցի,

      ապրեցի պատվով, իմ ցեղի պատվով,

      երբեք ես չիջա գահիս բարձունքից,

      ազատ ծնվեցի, պատվով ապրեցի,

      ազատ ապրեցի, ազատ կըմեռնեմ:

      Ինձանից հետո նորընտիր արքան

      թող ինձ հետևի, թող նա էլ ինձ պես

      սիրե իր գահը Կազբեկի վրա:

      Այդ է օրենքը անցած դարերի,

      սեգ արծիվներիս, արծիվ պապերիս:

      Հիմա ես ծեր եմ: Տեր ժամանակը

      իր տվածն ինձնից ետ է պահանջում.

      պակսել է լույսը կանթեղ աչքերիս,

      թափել-ընկել է թև ու թռիչքս,

      մի նոր թագավոր ընտրեցեք իմ տեղ,

      թող երկար ապրի, մի հարյուր տարի,

      իր թախտովն ապրի, իր թախտովն ապրի:

      Սեգ արծիվները ամեն կողմերի՝

      Արգունյան, Կյուրյան, Դարգինյան, Անտյան,

      Կումիխյան և այլ սարի արծիվներ, —

      նստել են ժայռին հլու-հպատակ

      ու կախել իրանց սեգ գլուխները,

      լսում արքայի խոսքերը վերջին:

      Արքա արծիվը շարժեց գլուխը

      և երեք անգամ ծանր բարևեց

      սեգ արծիվներին, ու արծվի նման

      թռավ գահիցը: Շրջաններ գործեց

      անդունդի վրա ու հետզհետե

      դեպի վեր, բա՛րձր, բա՛րձր ամպերը:

      Նրա հետևից երամ առ երամ,

      ինչպես մի անվերջ, երկարուն շղթա,

      բարձրացան արծիվ արծվի ետևից:

      Արքան սլացավ, մի վերջին թափով

      ճախրեց, սավառնեց և տխուր հայացք

      գցեց վերևից մերկ-մերկ ժայռերին,

      որոնց գագաթին՝ իր գահն է եղել:

      Մեծափառ սարը, – շքեղ Կազբեկը,

      պեծին էր տալիս, աչք շլացնում —

      խոր-խոր ձորերը, անտեր, անանուն,

      անտակ, անհատակ, անչափ և անհուն:

      Մի հետ էլ արքան գերվեց Կազբեկով.

      – Դու, հզոր Կազբեկ, դու մնաս բարով,

      և՜ դուք, իմ սարեր, սեգ արծվի սարեր,

      և՜ դուք, անհանգիստ գյուղական տներ՝

      դուք պետք է մնաք ձեր տեղը անշարժ,

      ես պետք է գնամ ձեզանից կարոտ:

      Ես սավառնում եմ, ճախրում ձեր գլխին,

      բայց իմ գլխին էլ՝ մահը սևադեմ…

      Ու արծիվ արքան մխվեց ու մնաց

      բարձր օդի մեջ, աչքը իր գահին,

      ու այն բարձունքից, թևերը ծալած,

      ծանր քարի պես ընկավ վերևից

      իր գահի վրա, ժայռի քարերին:

      Կարմիր արյունով ներկեց իր գահը.

      մարմինը ընկավ անտակ անդունդը,

      և փետուրները ցիր ու ցան եղան:

      Այդ է օրենքը հին-հին դարերի,

      սեգ արծիվների, արծիվ պապերի: