Віленскія ўспаміны доктара Юльяна Цітыюса. З дадаткам Уладзіслава Талочкі. Цітыюс Юльян
Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Віленскія ўспаміны доктара Юльяна Цітыюса. З дадаткам Уладзіслава Талочкі - Цітыюс Юльян страница 6

СКАЧАТЬ бацькі ўшанаваў жалобай і слязьмі

      Сёння можаш яго замяніць, стаўшы чалавекам,

      Маці ў гадах і сёстры слабыя

      Тваёй з часам запрагнуць апекі.

      Сыне мой! Ты ўжо да свету прыдатны,

      Нясеш хворым палёгку, ратунак, пацеху,

      У шляхетнай прафесіі на многае здатны,

      Не спаткаюць цябе ні бяда, ні памехі.

      Цноты бацькі наследуй, думай пра славу,

      Не адмоў дапамогі і ўбогім

      Бог цябе дабраславіць, як я дабраслаўлю,

      Асцярожнасць да шчасця пакажа дарогу.

      Любі бліжніх! Шануй і людзей, і сябе,

      Хай роўнай для ўсіх будзе твая дабрачыннасць,

      Хворым нясі дапамогу ў патрэбе,

      Хрысціяніна кожнага ёсць то павіннасць,

      Хай яна вызначае твой кожны ўчынак,

      У сэрцы хавай гэты маці тваёй напамінак!44

      Прайшла палова стагоддзя… І слёз выцекла не мала. Закончылася жыццё маці, якая запісала гэтыя словы ў альбом. Потым прынёс ён вершы да дачок. А праз год бедны самотнік памёр. Ён сам упісаў у маю кнігу для памятных запісаў некалькі імправізацый і сентэнцый па-польску і на лаціне. У гэтых вершах хваравітая мізантропія разам з рэдкім досціпам. Напрыклад:

      Глянь, як ад людзей уцякае,

      Ужо схаваўся ў цемры глыбінях

      Чаму ж Тымон гэта чыніць?

      – Бо чалавека ён знае.45

      Атмасфера паэзіі тады, з 1810 па 1830 г. і далей, напаўняла Вільню. Шыдлоўскі і Расалоўскі рэпрэзентавалі дзве сучасныя плыні. Шыдлоўскі – халодны крытык, добра ведаў лацінскую і грэцкую мовы і трымаўся старажытных формаў, а ў рэформу Міцкевіча, у так званы рамантызм не верыў. Расалоўскі, гарачы энтузіяст, не крытык і не празаік, меў моцны творчы пачатак і, пачаўшы з перакладаў старых лацінскіх майстроў, закончыў Байранам і Мурам46. Уласных твораў пакінуў няшмат.

      Расалоўскі быў доктарам медыцыны, некалі адным з лепшых студэнтаў універсітэта і тытул доктара-паэта, нададзены яму грамадскасцю, не зашкодзіў яго медыцынскай практыцы.

      Калі наша маці ў 1848 г. памяняла кватэру, бедны сп. Станіслаў быў вельмі хворы. Паправіўшыся, прыслаў вялікі торт, да якога быў пракладзены ліст з вершам:

      Доўга ад вас адапхнёны

      І людзьмі прыгнабёны.

      Пры жыцці затрыманы воляй

      Святога наканавання,

      Пасля свайго вяртання

      Вітаю вас хлебам і соллю.

      І падзякаваўшы Богу,

      Стаю ля вашага парога.47

      Расалоўскі і Шыдлоўскі былі таксама і сябрамі Манюшкі, разам з Манюшкам мы іх абодвух і пахавалі. Потым над Віслай спачыў і аўтар «Галькі», а я, самотны, пакінуты старымі сябрамі, усё яшчэ блукаю над Віліяй…

      А ў канцы снежня хавалі двух сяброў, людзей светлых і папулярных у Вільні, шляхетнага доктара Станіслава Вікшэмскага і заслужанага выдаўца кніг СКАЧАТЬ

<p>44</p>

Stratę Ojca uczciwszy żałobą i łzami, Dziś zastąpić Go możesz, wyszedłszy na człeka, Matką w lata idącą, słabemi siostrami Twoja się z czasem pewnie zaprzątnie opieka. Synu mój! już przydatnym zostałeś dla świata Niesiesz cierpiącym ulgę, pociechę, ratunek, W tak szlachetnym zawodzie przepędzając lata Pewnam, że cię nie spotka bieda ni frasunek. Naśladuj cnoty Ojca, pracuj, myśl o sławie. Nie odmawiaj pomocy, gdy wezwie ubogi, Bóg cię pobłogosławi, jak ja błogosławię, Opatrzność do fortuny ukaże ci drogi. Kochaj bliźnich! Szanując i ludzi i siebie. Niech twa dla wszystkich będzie równa dobroczynność Cierpiącym najskwapliwiej nieś pomoc w potrzebie, Jest to chrześcjanina prawego powinność Niech ją stwierdza krok każdy, każdy twój uczynek, Chroń w twem sercu ten Matki czuły upominek.

<p>45</p>

Patrz jak od ludzi ucieka, Juź się skrył w ciemnej jaskini. Dlaczegóż Tymon to czyni? – Niestety poznał człowieka.

<p>46</p>

Томас Мур (1779—1852), англійскі паэт-рамантык. – Л. Л.

<p>47</p>

Długo od Was oddalony I przez ludzi umorzony, M zatrzymany przy życiu, Świętej Opatrzności wolą, Po swem napowrót przybyciu Wita Was ź chlebem i solą I złożywszy dzięki Bogu Staje dziś na Waszym progu.