Публицистика. Сборник статей и публикаций автора. Зера Бакова

Чтение книги онлайн.

СКАЧАТЬ а я кхъужьеижьым и зы къудамэ, тхьэмпэ пыту, илъагъуну фIэкI. АркъудеймкIэ къыбгуроIуэ зи лъахэм къыхуэпабгъэ, къыхуэзэш цIыхум абы къыхуиIэ лъагъуныгъэм и инагъыр.

      Сызыхуэныкъуэ сэ сыт щыIэ —

      Данэм сыхэсми, сыхэхэсщ.

      Кхъужьей къудамэ, тхьэмпэ пыту,

      Ди хэкум къиши къысхуэгъэс,

      – мэлъаIуэ лирикэ лIыхъужьыр. «Данэм сыхэсми» жыхуиIэм къикIыр гурыIуэгъуэщ: «ХъугъуэфIыгъуэм сыщIигъэнами, сызыхуей псор згъуэтами, абы сыт и мыхьэнэ, уэ узимыIэмэ», – жиIэу аращ. А лIыхъужьым, дауи, и нэгу щIэтщ ди къурш абрагъуэхэр, ди мэз щхъуантIэхэр, ди псыежэх уэрхэр…«Кхъужъей къудамэм и гъусэнут / Псы уэр уэрэду си гъэфIэн. / Пшынэншэу къуршхэр къеуджэкIмэ, / Сахэт си гугъэу сыгуфIэнт», – къыщIыдыщIигъури аращ.

      Мы дызытепсэлъыхьа усэ зыбжанэмкIи къыбгуроIуэ КIыщокъуэ Алим хуэдэу лъахэ темэр зыгъэбэтэфа усакIуэ куэд зэрыщымыIэр, абыхэм нэрылъагъу ящI ар анэдэлъхубзэм и къулеягъымрэ и къарумрэ, и дахагъымрэ и IэфIагъымрэ, и къабзагъымрэ шэрууагъымрэ Iэзагъэшхуэ хэлъу къэзыгъэсэбэп, зыхуей гупсысэр абыкIэ къэзыIуэтэф усакIуэ ину зэрыщытар.

      КIыщокъуэм, и анэдэлъхубзэр зэрыкъулейри, зэрыдахэри и напщIэ телъу, ар зэрыхуэгъэшэрыуэми иригушхуэу, езыр зэрыусакIуэ гуащIафIэми, и цIэр лъэпкъым щымыгъупщэну гугъэ зэриIэми ирипагэу, мыпхуэдэу итхыгъащ:

      Къэзгъэзэнущ псыхьэлыгъуэу,

      Къуэр си макъкIэ згъэпсэлъэнщ.

      Гъатхэ жылэу сахъумауэ

      ЩIы вагъащIэм сыхэлъынщ.

      («Къэзгъэзэнущ сэ»)

      Дэри ди фIэщ мэхъу ар ди гъащIэм зэрыхэтынур, лъэпкъ литературэм и вагъуэ нэхъ ин дыдэхэм зэрыщыщынур, а фIэщхъуныгъэ иныр езыми иIэу щытащи.

      Мыбдеж дыкъыщытеувыIэпхъэу къыдолъытэ Алим и зы усэ, зыри темыпсэлъыхьауэ. «Си илъэсищэ» – аращ зэреджэр а усэм. УмыгъэщIэгъуэнкIэ Iэмал иIэкъым усэм пкърылъ философие гупсысэ иныр, щIэлъ щIагъыбзэ куур, усакIуэм и жыжьаплъагъэр, и щхьэр къызэрыщыхъужыр, къызыфIимыгъэIуэху хуэдэурэ езыр иужькIэ «къызэрыщыхъунури» къызэриIуатэр.

      Куэд щIауэ жаIэ, псоми дощIэ усыгъэр зыгъэбжьыфIэр псалъэ гъэщIэрэщIахэм зэрамызакъуэр. АтIэ махуэ къэс къагъэсэбэп псалъэми, уеблэмэ псалъэ пхъашэхэми, усыгъэр ди гум имыкIын ящIыф. УсакIуэфIым мыхьэнэ куэд хелъхьэф дэтхэнэ и зы псалъэми. ЦIыху щхьэ закъуэм и гъащIэ дерсым адрейхэм зыкъыхагъуэтэжмэщ, искусствэм и къалэныр гъэзэщIа щыхъур. Усэ къарукIэ псэщIэ хэплъхьэфынущ гъащIэм и дерс зэхуэмыдэхэм. Лирикэр зищIысым, поэзием и мыхьэнэм урегъэгупсыс КIыщокъуэм и «Си илъэсищэ» усэм.

      «МинитIрэ пщыкIуплI гъэр, си ныбжьыр илъэсищэм щынэсынур, къоблагъэ», – жеIэ КIыщокъуэм. ЗэрыжиIэри дапхуэдэу? А зэманыр ди нэгу къызэрыщIигъэувэри сыт хуэдэу?

      Илъэс минитIрэ илъэс пщыкIуплIыр —

      А гъэр мыгувэу езыр къэсынущ.

      Бжьыпэр зыIыгъым къыIэщIихынурэ

      Зыри зимыIэм къылъигъэсынущ.

      Зэманым апхуэдэ лIыгъэ къылъыкъуэкIынкIи хъунущ, жиIэу аращ усакIуэм ахъумэ, дуней фIыгъуэр, «бжьыпэр зыIыгъхэм» къаIэщIихыу, «зыри зимыIэхэм» абы (зэманым) яIэщIилъхьэныр КIыщокъуэм и фIэщ хъущэркъым, СКАЧАТЬ